تست های عملکرد کبد

آزمایش‌های عملکرد کبد (LFT) که پانل کبدی نیز نامیده می‌شود، آزمایش‌های خونی هستند که آنزیم های مختلف، پروتئین ها و سایر مواد ساخته شده توسط کبد را اندازه گیری می کنند. این اندازه‌گیری‌ها اطلاعات مهمی در مورد سلامت کلی و  نحوه عملکرد کبد ارائه‌ می‌دهد.

در حالی که برخی از این آزمایش‌ها میزان عملکرد طبیعی کبد را اندازه‌گیری می‌کنند، برخی دیگر آنزیم‌هایی را که سلول‌های کبدی در هنگام آسیب یا بیماری کبد آزاد می‌کنند، اندازه‌گیری می‌کنند.

LFT  به تشخیص و نظارت بر بیماری یا آسیب کبد کمک می کنند. اگر سطوح بالاتر یا کمتر از محدوده طبیعی باشد، نشان دهنده این است که کبد فرد به خوبی کار نمی کند.

چه چیزی در آزمایش پانل کبدی مورد بررسی قرار می گیرد؟

در بیشتر موارد، یک پانل کبدی شامل آزمایش های زیر است:

• آسپارتات آمینوترانسفراز: (AST) آنزیمی است که در کبد و همچنین بسیاری از عضلات و اندام ها یافت می شود.
• آلانین آمینوترانسفراز:  (ALT) آنزیمی است که عمدتاً در کبد یافت می شود.
• آلکالین فسفاتاز: (ALP) آنزیمی است که در کبد، استخوان ها و سایر بافت های بدن یافت می شود.
• بیلی روبین : بیلی روبین یک ماده زائد زرد رنگ است که در نتیجه تجزیه طبیعی گلبول های قرمز خون است. کبد برای حذف بیلی روبین از بدن کار می کند.
• پروتئین کل: این مقدار مجموع دو نوع پروتئین در خون به نام های آلبومین و گلوبولین را اندازه گیری می کند. این آزمایش ممکن است سطوح نسبی آلبومین و گلوبولین را اندازه گیری کند که به عنوان نسبت A/G گزارش می شود.
• آلبومین : آلبومین پروتئینی است که توسط کبد ساخته می شود و از نشت مایعات از جریان خون جلوگیری می کند.
• گلوبولین ها: گلوبولین ها دسته ای از پروتئین ها در خون هستند.
• گاما گلوتامیل ترانسفراز (GGT) : آنزیمی است که در کبد و سایر اندام ها یافت می شود.
• 5′ نوکلئوتیداز:( 5'NT)آنزیمی است که در کبد و سایر اندام ها وجود دارد.
• زمان پروترومبین :(PT) پروترومبین پروتئینی است که توسط کبد ساخته می شود و لخته شدن خون طبیعی را تسهیل می کند. زمان پروترومبین مدت زمان لخته شدن خون را اندازه گیری می کند.
• لاکتات دهیدروژناز:  (LDH) آنزیمی است که در بافت های سراسر بدن یافت می شود.
• برخی از این آزمایش‌ها می‌توانند نشان دهند که کبد چقدر خوب کار می‌کند و برخی دیگر می‌توانند نشان دهند که آیا کبد ممکن است در اثر بیماری یا آسیب کبدی آسیب دیده باشد. اما آزمایش های عملکرد کبد معمولاً به تنهایی نمی توانند بیماری های خاصی را تشخیص دهند. بنابراین، اگر نتایج غیر طبیعی باشد، معمولاً برای یافتن علت دقیق به آزمایش‌های دیگری نیاز دارید.

آزمایش عملکرد کبد چه زمانی انجام می شود؟

یک پزشک برای اثبات وجود آسیب یا التهاب در کبد، آزمایش عملکرد کبد را درخواست می کند. LFT  به موارد زیر کمک می کند:

• غربالگری عفونت یا التهابی که بر کبد تأثیر می گذارد، مانند: هپاتیت (عفونی یا الکلی)
• به تشخیص سایر بیماری ها مانند: سنگ کیسه صفرا کمک می کند.
• ارزیابی پیشرفت و شدت بیماری کبد و تعیین پاسخ به درمان
• عوارض جانبی داروهایی که می تواند بر عملکرد کبد تأثیر بگذارد
• ضعف یا خستگی
• بی اشتهایی
• درد یا تورم شکم
• زردی
• دفع ادرار تیره رنگ یا مدفوع روشن
• داشتن سابقه خانوادگی بیماری های کبدی اضافه وزن در هنگام ابتلا به دیابت یا فشار خون بالا
• تورم در مچ پا و پاها
• خارش مکرر

حتی اگر علائمی ندارید، در صورت وجود خطر بالای آسیب کبدی، ممکن است نیاز به آزمایش داشته باشید. در صورت داشتن موارد زیر ممکن است خطر شما بالا باشد:

• سابقه خانوادگی بیماری کبد
• اختلال مصرف الکل (AUD)
• چاقی
• دیابت
• مصرف داروهای خاصی که ممکن است باعث آسیب کبدی شوند
• هپاتیت یا در معرض هپاتیت قرار گرفته اید (ورم کبد در اثر عفونت یا آسیب)

اگر هر یک از شرایط بالا را دارید که شما را در معرض خطر بالای اختلالات کبدی قرار می دهد، باید به طور دوره ای کبد خود را ارزیابی کنید.. عوامل خطر و علل زیادی برای بیماری های کبدی وجود دارد، اما تشخیص و درمان به موقع  بسیار مهم است. آزمایشگاه راز یکی از مراکز آزمایشگاهی کاملاً مجهز در شهر شیراز است که با استفاده از آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا و همچنین پرسنل مجرب، نمونه گیری جهت انجام  انواع تست‌ها و آزمایشات،  از جمله آزمایش های کبدی را هم در محل مرکز و هم در محل کار و منزل شما انجام می‌دهد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این زمینه، با ما تماس بگیرید.

آمادگی قبل از انجام آزمایش عملکرد کبد

• نیازی به ناشتا بودن بیمار نیست. ولی بهتر است حداقل چند ساعت بیمار ناشتا باشد.
• مصرف  برخی داروها از جمله فنوباربیتال و فنی توئین که جزء داروهای ضد صرع می باشند سبب افزایش سطح آنزیمهای کبدی می شود.
• حداقل ۳ روز قبل از آزمایش هیچگونه تزریق عضلانی نداشته باشید.

شرایط رایجی که باعث LFT های غیر طبیعی می شود

برخی از دلایل رایجی که می تواند منجر به مقادیر بالای تست های عملکرد کبد شود عبارتند از:

بیماری کبد چرب:

بیماری کبد چرب زمانی ایجاد می شود که چربی در کبد جمع شود. اگر این تجمع به دلیل مصرف طولانی مدت الکل باشد، به عنوان بیماری کبد چرب الکلی شناخته می شود.

زمانی که الکل عاملی برای تجمع چربی در کبد نباشد، این بیماری را بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) می نامند. افرادی که سندرم متابولیک دارند بیشتر در معرض خطر NAFLD هستند.

اگرچه کبد چرب ممکن است در درجه اول بدون علامت باشد، اما ممکن است باعث خستگی و درد در سمت راست شکم شود.

سندرم متابولیک:

سندرم متابولیک شامل گروهی از علائم است که خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش می دهد. این علائم عبارتند از:

• چاقی
• قند خون بالا
• فشار خون بالا
• دیس لیپیدمی

پزشک ممکن است برای افرادی که دو یا چند مورد از این علائم را دارند،  LFT تجویز کند.

هپاتیت:

هپاتیت به معنای التهاب کبد است. چندین گونه مختلف از ویروس های عامل هپاتیت وجود دارد که A، B، C، D و E نامیده می شوند. علائم ناشی از عفونت توسط همه این سویه ها مشابه است.

علائم شایع هپاتیت عبارتند از:

• زردی چشم و پوست (یرقان(
• بی اشتهایی
• درد شکم
• حالت تهوع
• تب
• خستگی
• درد عضلانی
• درد مفاصل
• ادرار تیره
• خارش

اختلال مصرف الکل یا مواد مخدر:

التهاب کبد می تواند به دلیل مصرف زیاد الکل (هپاتیت الکلی) یا افراط در مصرف مواد (هپاتیت سمی) رخ دهد. همه اشکال هپاتیت علائم مشابهی دارند. در سابقه اعتیاد به الکل یا سوء مصرف مواد، پزشک ممکن است آزمایش عملکرد کبد را برای بررسی شروع و پیشرفت بیماری و نظارت بر درمان انجام دهد.

سیروز:

سیروز آسیب کبدی ناشی از فیبروز مزمن، اسکار و چروکیدگی است که در نهایت منجر به نارسایی کبد می شود.

هپاتیت درمان نشده یا بیماری کبد چرب خطر بالایی برای پیشرفت به سیروز دارد. بیماران مبتلا به سیروز، خستگی، خارش و سایر علائم مشترک با هپاتیت و بیماری کبد چرب را تجربه می کنند.

یک پزشک ممکن است سطوح آنزیم کبدی را برای بررسی پیشرفت و نظارت بر پاسخ به مداخلات درمانی بررسی کند.

شرایط کمتر رایجی که می تواند باعث افزایش آنزیم های کبدی شود:

• هپاتیت خود ایمنی
• سرطان کبد
• بیماری سلیاک
• هموکروماتوز (زمانی که بدن سطوح بالایی از آهن را جذب می کند(
• مونونوکلئوز
• سپتی سمی
• بیماری ویلسون (ناشی از تجمع بیش از حد مس در کبد(
• پلی میوزیت (التهاب عضلات(
• برخی داروها، از جمله مسکن ها، ضد التهاب ها و استاتین ها

راه های حفظ سلامت کبد

اگر میخواهید از کبدتان محافظت کنید، راهکارهای زیر را فراموش نکنید:

✓ سبک زندگی متناسب

برای اینکه کبد سالمی داشته باشید، ورزش منظم را فراموش نکنید. ورزش باعث کاهش فشار روی کبد، افزایش سطح انرژی و جلوگیری از چاقی میشود. توجه داشته باشید چاقی یکی از عوامل بروز بیماری کبدی است.

✓ رژیم غذایی متعادل و سالم

مقادیر زیاد چربی در خون و سطح بالای کلسترول علت رایج بیماری کبد چرب است. چربی های اشباع شده را زیاد مصرف نکنید. چربی های اشباع شده در غذاهای سرخ شده، گوشت قرمز و لبنیات وجود دارد. این چربی ها می توانند باعث شوند به بیماری کبد مبتلا شوید. غذاهای پر فیبر مانند میوه و سبزیجات و غلات سبوس دار بیشتر مصرف کنید و مصرف گوشت قرمز را کاهش دهید.

✓ احتیاط در مصرف داروهای گیاهی

برخی از داروهای بدون نسخه حاوی سموم ناشناخته هستند. داروهای گیاهی میتوانند باعث مسمومیت کبدی شوند یا در عملکرد کبد اختلال ایجاد کنند. مکمل های گیاهی میتوانند باعث التهاب کبد یا حتی نارسایی کبد شوند.

✓ حفظ وزن سالم

چاقی عامل اصلی خطر در بروز بیماری کبد چرب است. شما میتوانید که همراه با رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم، وزن سالم خودتان را حفظ کنید.

✓ واکسینه شوید

به منظور مراقبت در مقابل هپاتیت A و B، و عفونت کبدی ویروسی واکسینه شوید. هپاتیت A به علت مصرف غذا و آب آلوده بروز پیدا میکند. از مصرف غذاهای دریایی یا صدف خام اِجتناب کنید. هپاتیت B از طریق تماس جنسی، خون آلوده و سوزن سرایت پیدا میکند.

تهیه کننده :

مرضیه آزاد ، کارشناس ارشد ایمنی شناسی پزشکی -واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی راز

رفرنس :

www.medlineplus.gov

www.my.clevelandclinic.org