آزمایش بررسی ژنتیکی BRCA، شامل بررسی همزمان دو ژن BRCA1 و BRCA2 می باشد. این آزمایش بر روی ماده ژنتیکی (DNA) استخراج شده از نمونه خون فرد و برای تعیین ریسک ابتلا به سرطان پستان و تخمدان انجام می شود. به طور ایده ال، در یک خانواده ای که احتمال داشتن جهش در ژن BRCA وجود دارد، بهتر است این آزمایش بر روی فرد مبتلا به سرطان پستان یا تخمدان انجام شود. در صورت یافت شدن جهش، تمام افراد خانواده می توانند در نقطه مورد نظر بررسی شوند.
مطالعات نشان داده است از هر 10 فرد مبتلا به سرطان سینه، یک مورد به دلیل سابقه خانوادگی قوی جهش های ژنتیکی است. ژن های BRCA1 و BRCA2 از جمله مهمترین ژنهای مرتبط با سرطان سینه می باشند.
زنانی که در خانواده های دارای جهش در ژنnot;های BRCA1 و یا BRCA2 هستند در معرض خطر ابتلا به سرطان سینه و تخمدان می باشند. همچنین مردانی که دارای وارثت ژنتیکی جهش های موجود در ژن BRCA2 می باشند، ممکن است در معرض افزایش خطر سرطان سینه و پروستات باشد.
ژن های BRCA1 و BRCA2، tumor susceptibility genes هستند که در حفظ یکپارچگی ژنوم نقش مهمی را ایفا می کنند. جهش در آنها در حدود 80% موارد سرطان سینه خانوادگی د(familial breast cancer) و تنها 5% تا 10% از تمامی موارد سرطان سینه یافت می شوند. این دو ژن به عنوان واریانت هایی با نفوذ بالا (High-penetrance variants) به خصوص در برخی قومیت ها مانند یهودیان اشک نازی (با نفوذ بالای 90%) در نظر گرفت می شوند. به طور کلی در بحث سرطان گفته می شود که با افزایش سن خطر بروز سرطان سینه در افراد افزایش می یابد. با این حال اگر فرد دارای جهش در ژن های BRCA1 و BRCA2 باشد، نه تنها خطر ابتلا به سرطان با بالا رفتن سن افزایش می یابد بلکه سن شروع بیماری نیز به طور قابل توجهی کاهش پیدا می کند.
BRCA1 دارای موقعیت کروموزومی 17q21 است که شامل 24 عدد اگزون می باشد. 22 اگزون آن نوعی فسفوپروتئین هسته ای با وزن ملکولی 220 کیلو دالتون را کد می کنند. از سوی دیگر، اگزون شماره 11 در BRCA1، به تنهایی بیش از نیمی از ژن کد کننده را در بر می گیرد. پروتئین BRCA1 بخشی از یک کمپلکس نظارت ژنومی (BASC) است که شامل پروتئین های دخیل در ترمیم DNA و TSG مانند MSH2 و کمپلکس RAD50-MRE11-p95 می باشد.
ژن BRCA 1 در اواخر فاز G1 و در سراسر فاز S رونویسی می شود. در زمان بروز آسیب های DNA فاکتورهای مختلفی مانند ATM، ATR و یا CHK2 (پروتئین های تنظیمی مسیر سرکوب سلول های توموری) BRCA1 را با استفاده از فسفریلاسیون فعال می کنند. BRCA1 چرخه سلولی را در نقاط بازرسی S و G2/M متوقف می کند. در واقع عملکرد این پروتئین به صورت مهار فعالیت آنکوژن ها و تقویت فعالیت TSG ها می باشد.
ژن BRCA2 با موقعیت کروموزومی 13q12 دارای 27 عدد اگزون است که 26 اگزون آن کد کننده فسفوپروتئین هسته ای با وزن ملکولی 384 کیلو دالتون می باشند. در این ژن مانند BRCA1، اگزون شماره 11 نیمی از ژن کد کننده را تشکیل می دهد. محصول این ژن در ترمیم آسیب های DNA نقش دارد. در هسته بسیاری از انواع سلول های نرمال، پروتئین BRCA2 با چندین پروتئین دیگر تعامل می کند تا شکستگی های DNA را ترمیم کند.
انجام بررسی جهش های موجود در BRCA1 و BRCA2 به چه افرادی پیشنهاد می شود؟
- سابقه ایتلا به سرطان سینه در سنین پایین (قبل از 40 سالگی)
- سابقه شخصی سرطان سینه سه گانه منفی (بیماران مبتلا به سرطان سینه که تست استروژن، پروژسترون و HER-2 منفی است).
- سابقه ابتلا به دو و یا چند نوع سرطان در خود و یا یکی از اعضای خانواده
- سابقه ابتلا به سرطان سینه مردانه در خود و یا یکی از اعضای خانواده
- سابقه ابتلا به سرطان تخمدان در خود و یا یکی از اعضای خانواده
- سابقه ابتلا به سرطان پروستات در خود و یا یکی از اعضای خانواده
- سابقه ابتلا به سرطان پانکراس خود و یا یکی از اعضای خانواده
- داشتن خویشاوندی با فردی که جهش شناخته شده در ژن های BRCA1 و یا BRCA2 دارد.
در حالت ایده آل، در خانواده ای که ممکن است دارای جهش ژنی باشد، یکی از اعضای خانواده که سرطان سینه یا تخمدان دارد ابتدا آزمایش ژن BRCA را انجام می دهد. اگر این فرد با آزمایش ژنتیک موافقت کند و حامل جهش ژن BRCA نباشد، سایر اعضای خانواده نیازی به انجام آزمایش بررسی جهش های موجود در BRCA1 و BRCA2 ندارند.
تفسیر نتایج
در این آزمایش، نتایج به صورت منفی، نامعلوم و مثبت گزارش می شوند.
نتیجه منفی (negative): نتیجه منفی این تست به این مفهوم نیست که فرد هرگز به سرطان مبتلا نخواهد شد. بلکه به این معناست که فرد مورد نظر، استعداد ژنتیکی مرتبط با ژن BRCA1 و BRCA2 برای ابتلا به سرطان پستان ندارد و احتمال ابتلای وی، برابر سایر افراد جامعه است.
نتیجه نامعلوم(uncertain) : به این معنی است که جهش هایی در ژن BRCA شناسایی شده است، اما با توجه به اطلاعات موجود، ارتباط آنها با افزایش ریسک ابتلا به سرطان به خوبی مشخص نشده است. در این موارد بررسی بیشتر مورد نیاز است.
نتیجه مثبت (positive): در فرد مبتلا نتیجه مثبت این تست، به این معنی است که ریسک بالایی برای سرطانی شدن پستان دیگر و همچنین ابتلا به سرطان تخمدان وجود دارد. در این موارد ممکن است پزشک انجام جراحی های پیشگیرانه را توصیه کند. همچنین این نتیجه، برای بستگان فرد مبتلا به این مفهوم است که احتمال به ارث بردن این جهش در آنها وجود دارد و آنها هم در معرض خطر هستند در این گونه موارد، بررسی وجود جهش فوق در افراد خانواده قویا توصیه می گردد.
