شمارش کامل خون (CBC) یک آزمایش خونی است که برای ارزیابی سلامت کلی و تشخیص طیف گسترده ای از اختلالات از جمله کم خونی، عفونت و لوسمی استفاده می شود. آزمایش شمارش کامل خون، چندین جزء و ویژگی های خون را اندازه گیری می کند، از جمله: گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها.
هدف از انجام این آزمایش:
بررسی وضعیت سلامت عمومی
غربالگری، تشخیص یا پایش انواع بیماری ها و شرایطی که بر سلول های خونی تأثیر می گذارد مانند کم خونی (آنمی)، عفونت، التهاب، سرطان، اختلالات انعقادی (خونریزی).
شمارش کامل خون (CBC) آزمایشی است که سلولهای در گردش خون را آنالیز می کند. این سلولها عبارتند از گلبول های قرمز، گلبول های سفید و پلاکت ها. در واقع آزمایش CBC می تواند سلامت کلی بدن را ارزیابی کرده و به تشخیص انواع بیماری ها مانند عفونت، کم خونی، التهاب و سرطان خون (لوسمی) کمک نماید.
سلولهای خونی عمدتا در مغز استخوان تولید و بالغ می شوند. این سلولها در شرایط طبیعی و در صورت نیاز، به جریان خون آزاد می شوند. در آزمایش CBC سه نوع سلول آنالیز شده که عبارتند از:
گلبول های قرمز خون
گلبولهای قرمز خون در مغز استخوان تولید می شوند و زمانی که بالغ شدند، وارد جریان خون می شوند. گلبول قرمز حاوی هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را در سرتاسر بدن منتقل می کند) است. بطور معمول طول عمر یک گلبول قرمز 120 روز است، بنابراین مغز استخوان باید به طور مداوم گلبولهای قرمز جدید تولید کند تا جایگزین گلبولهای قرمز پیر، تخریب شده و یا از دست رفته بدلیل خونریزی شوند.
گلبولهای قرمز به طور معمول از نظر اندازه و شکل یکنواخت هستند، اما ظاهر آنها می تواند تحت تأثیر شرایط مختلفی از جمله کمبود ویتامین B12 ، فولیک اسید و فقر آهن قرار گیرد. یک مثال شایع که در آن گلبولهای قرمز تحت تاثیر قرار می گیرند، کم خونی (آنمی) است. در کم خونی، تعداد گلبول های قرمز و مقدار هموگلوبین کاهش می یابد. بیماری های مختلفی می توانند به کم خونی منجر شوند، بنابراین معمولا برای تعیین علت کم خونی، آزمایشات بیشتری باید انجام شود.
گلبول های سفید خون
گلبول های سفید در خون، سیستم لنفاوی و بافت ها وجود دارند که بخش مهمی از سیستم ایمنی را تشکیل می دهند. این سلول ها به محافظت در برابر عفونت ها کمک می کنند و همچنین در التهاب و واکنش های آلرژی (حساسیت) نقش دارند. پنج نوع مختلف گلبول سفید با عملکردهای متفاوت در بدن وجود دارد: نوتروفیل ها، لنفوسیت ها، بازوفیل ها، ائوزینوفیل ها و مونوسیت ها هستند.
تعداد گلبول های سفید در خون نسبتا پایدار است. با این وجود، ممکن است این تعداد بسته به آنچه در بدن اتفاق می افتد، به طور موقت افزایش یا کاهش یابد. به عنوان مثال، یک عفونت باکتریایی می تواند مغز استخوان را تحریک کند تا تعداد بیشتری نوتروفیل برای مقابله با عفونت تولید کند. در آلرژی ممکن است تعداد ائوزینوفیل ها افزایش یابد. تعداد لنفوسیت ها ممکن است در عفونت ویروسی افزایش پیدا کند. در برخی از بیماری ها، مانند سرطان خون، گلبول های سفید غیر طبیعی (بالغ یا نابالغ) ممکن است به سرعت تکثیر یافته و افزایش پیدا کنند.
پلاکت ها
پلاکت ها در واقع قطعات کوچکی از سلول هستند که در خون گردش می کنند و برای لخته شدن طبیعی خون (در مواقع نیاز) ضروری هستند. هنگامی که یک جراحت یا آسیب ایجاد شده و خونریزی شروع می شود، پلاکت ها به محل آسیب می چسبند، سپس کنار همدیگر تجمع کرده تا یک پلاگ (Plug) موقت تشکیل دهند و به این طریق به توقف خونریزی کمک کنند. همچنین پلاکت ها سیگنال های شیمیایی آزاد می کنند که باعث تجمع پلاکت های دیگر می شود و در نهایت به قسمتی از لخته خون پایدار در محل آسیب تبدیل می شوند تا زمانی که جراحت بهبود یابد.
افرادی که کاهش پلاکت یا اختلال عملکرد پلاکت دارند، ممکن است در معرض خطر خونریزی و مشکلات مربوطه باشند. افزایش پلاکت بیش از حد طبیعی می تواند باعث لخته شدن نابجای خون شود.
