هزینه آزمایش : 6,250,000 ریال

وضعیت ارائه آزمایش : موجود

توضیح روش کار :

برای انجام آزمایش بیوپسی مغز استخوان (Bone Marrow Biopsy) پزشک یک سوزن کوچک را در مغز استخوان فرو کرده و نمونه ای از بافت آن را برمی دارد؛ پس از آن، نمونه برداشته شده به آزمایشگاه فرستاده می ‌شود تا بررسی های لازم بر روی آن انجام شود. مغز استخوان دارای دو قسمت جامد و مایع می باشد. هنگامی که نمونه از قسمت مایع مغز استخوان برداشته ‌شود، این عمل آسپیراسیون مغز استخوان Bone Marrow Aspiration  نام دارد. اما هنگامی که نمونه برداری از قسمت جامد مغز استخوان انجام شود؛ آزمایش بیوپسی مغز استخوان (Bone Marrow Biopsy) نام می گیرد. 

در طول این ازمایش بیمار کاملا بیدار است؛ اما محل نمونه برداری با داروهای بی حسی، بی حس می شود. پس از آن ناحیه انجام آزمایش بیوپسی مغز استخوان (Bone Marrow Biopsy) تمیز می شود؛ این قسمت در افراد بالغ، معمولا بخش پشتی استخوان لگن است. در نوزادان و خردسالان نیز معمولا از قسمت زیر زانو نمونه برداری صورت می گیرد.

 

نوع نمونه :

لام اسپيراسيون از نمونه مغز استخوان
جهت ارسال نمونه مغز استخوان براي پنل فلوسايتومتري (CD مارکر ها) حتما جواب CBC بيمار به همراه لام تهيه شده از مغز استخوان در بالين بيمار و يک عدد CBC از خون محيطي براي آزمايشگاه ارسال گردد.
 

نگهداری نمونه :

1 months after fixation

حمل و نقل نمونه :

در دمای اتاق

راهنمای جمع آوری نمونه :

جمع آوری مایع مغز استخوان و یا نمونه برداری از آن توسط پزشک یا متخصص آموزش دیده انجام می شود. هر دو مورد از نمونه ها را می توان از ناحیه لگن بدست آورد. گاها یک روش دوطرفه انجام می شود که در آن مغز استخوان از هر دو لگن سمت راست و چپ نمونه برداری می گردد.
رایجترین بخش جمع آوری نمونه برآمدگی بالای استخوان لگن است ( با اینکه بعضا بخش جلویی لگن نمونه برداری می شود). قبل از این فرآیند، برخی از بیماران قبل از نمونه برداری ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشند تا از خون ریزی شدید پیشگیری به عمل آید. بسیاری از افراد بالغ این فرآیند را به خوبی تحمل می کنند اما برخی دیگر در صورت نگرانی آنها، آرامبخش دریافت می کنند. کودکان معمولا تحت بیهوشی قرار می گیرند. سپس از بیمار خواسته می شود تا بر روی شکم خود دراز بکشد و تنها بخشی از بدن که نیاز به نمونه برداری است به سمت بالا قرار بگیرد.
ناحیه هدف برای نمونه برداری ضدعفونی شده و مایع بی حسی موضعی به آن زده می شود. زمانیکه آن بخش بی حس شد، پزشک سوزنی را از پوست وارد استخوان می کند. برای نمونه برداری از مایع مغز استخوان یک سرنگ به سوزن متصل می شود تا مقادیری مایع را به همراه خود بیرون بکشد. برای نمونه برداری از بافت، سوزن مخصوصی استفاده می شود که موجب نمونه برداری از بخش جامد مغز استخوان خواهد شد.
با اینکه پوست بیمار بی حس شده، اما ممکن است تا حدودی درد را حس کند و یا در طی این روند فشاری را احساس نماید. بعد از اینکه سوزن بیرون کشیده شد، یک پارچه استریل بر روی آن ناحیه گذاشته و با فشار در آن بخش قرار می گیرد. کل این روش عموما چند دقیقه به طول می انجامد. سپس از بیمار خواسته می شود تا ناحیه مورد نمونه برداری را به مدت 48 ساعت خشک نگه داشته و با پارچه استریل محافظت کند.

اطلاعات لازم از بیمار :

سن بیمار-سابقه بیماری- مصرف دارو

آمادگی لازم قبل از نمونه گیری :

شرايط خاصي نياز نيست.
 

اطلاعات بالینی :

مغز استخوان بافت نرم و اسفنج مانندی است که در داخل استخوان‌های بزرگتر بدن یافت می‌شود و سلول‌های خونی را تولید می‌کند. آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان روش‌هایی هستند که برای جمع‌آوری و بررسی سلول‌ها و ساختار مغز استخوان استفاده می‌شوند.

مغز استخوان ساختاری لانه زنبوری یا اسفنج مانند دارد که از شبکه فیبری تشکیل شده است که با مایع پر شده است. بخش مایع حاوی سلول‌های بنیادی خون (خونساز)، سلول‌های خونی در مراحل مختلف بلوغ و "مواد خام" مانند آهن، ویتامین B12 و فولات است که برای تولید سلول مورد نیاز است.

وظیفه اصلی مغز استخوان تولید گلبول‌های قرمز (RBC)، پلاکت ها و گلبول‌های سفید خون (WBCs) است. تعداد و نوع سلول‌هایی که در هر زمان تولید می‌شوند، بر اساس نیازهای بدن (مثلاً در عفونت ها یا هنگام از دست دادن خون) و همچنین جایگزینی طبیعی و مداوم سلول‌های قدیمی است.

گلبول‌های قرمز (RBC)

گلبول‌های قرمز که erythrocytes نیز نامیده می‌شوند، اکسیژن را در سراسر بدن حمل می کنند. گلبول‌های قرمز معمولاً حدود 40 تا 45 درصد حجم خون را تشکیل می‌دهند و معمولاً حدود 120 روز در گردش خون زنده می‌مانند. مغز استخوان گلبول‌های قرمز را با سرعتی تولید می‌کند که جایگزین گلبول‌های قرمز قدیمی می‌شود. گلبولهای قرمز قدیمی پیر شده و تحلیل می‌روند یا در اثر خونریزی از بین می‌روند، بنابراین همواره سعی می شود تعداد نسبتاً ثابتی از گلبول‌های قرمز در خون حفظ شود.

گلبول‌های سفید (WBC)

پنج نوع مختلف گلبول سفید وجود دارد: لنفوسیت‌ها، نوتروفیل‌ها، ائوزینوفیل‌ها، بازوفیل‌ها و مونوسیت‌ها. هر کدام نقش متفاوتی در محافظت از بدن در برابر عفونت ایفا می‌کنند.

پلاکت‌ها

پلاکت‌ها که ترومبوسیت نیز نامیده می‌شوند، قطعات سیتوپلاسمی سلول‌های بسیار بزرگی هستند که در مغز استخوان به نام مگاکاریوسیت‌ها وجود دارند و برای لخته شدن طبیعی خون ضروری هستند.

در مغز استخوان، یک سلول بنیادی تحت توسعه و تمایز قرار می‌گیرد تا به یکی از این انواع مختلف سلول‌های خونی تبدیل شود. آن‌هایی که به سلول‌های لنفوئیدی تمایز می‌یابند، متعاقباً به لنفوسیت تبدیل می‌شوند. سایر پیش‌سازها بیشتر توسعه یافته و به گرانولوسیت ها (نوتروفیل‌ها، ائوزینوفیل‌ها، بازوفیل‌ها)، مونوسیت‌ها، پلاکت‌ها یا گلبول‌های قرمز خون (گلبول‌های قرمز) تبدیل می‌شوند.

سلول‌ها زمانی که کاملاً بالغ یا نزدیک به بلوغ کامل هستند از مغز استخوان به سیستم گردش خون وارد می‌شوند. بنابراین، جمعیت سلول‌های درون مغز استخوان معمولاً شامل سلول‌هایی در مراحل مختلف رشد، از بسیار نابالغ تا تقریباً بالغ وکامل می‌شود.

آزمایش آسپیراسیون مغز استخوان یا بیوپسی  شامل جمع‌آوری نمونه‌های مغز استخوان و بررسی سلول‌ها و ساختار میکروسکوپی آن‌ها می‌شود. نمونه‌های مغز استخوان را می‌توان در صورت نیاز برای آزمایش‌های مختلف دیگر مانند ایمونوفنوتایپ فلوسیتومتری، آنالیزکروموزوم، هیبریداسیون فلورسانس درجا (FISH)، آزمایش مولکولی، یا آزمایش میکروبیولوژی (کشت) ارسال کرد. متخصصی که در تشخیص اختلالات مرتبط با خون تخصص دارد، معاینه و بررسی نمونه‌های مغز استخوان را انجام می‌دهد.

آسپیراسیون مغز استخوان

آسپیراسیون مغز استخوان نمونه‌ای از مایع حاوی سلول‌ها را جمع‌آوری می‌کند تا بتوان آنها را زیر میکروسکوپ بررسی کرد یا بوسیله ی آزمایش‌های دیگر ارزیابی کرد. یک متخصص به صورت میکروسکوپی اسلایدهای فیکس شده از مایع حاصل از آسپیراسیون را بررسی می‌کند. سلول‌ها بر اساس تعداد، نوع، بلوغ، ظاهر و غیره بررسی می‌شوند و با سلول‌های موجود در خون با استفاده از نتایج آزمایش شمارش کامل خون (CBC) و اسمیر خون مقایسه می‌شوند. این آزمایش به عنوان مثال تعیین می‌کند:

- نسبت M/E - این حروف اختصاری مربوط به نسبت میلوئید/اریتروئید است. این محاسبه تعداد سلول‌های میلوئیدی (پیش‌سازهای WBC) را با سلول‌های اریتروئیدی (پیش‌سازهای RBC) مقایسه می‌کند.

- شمارش افتراقی - تعیین می‌کند که آیا سلول‌های هر دودمان (WBC، RBC، سلول‌های تولیدکننده پلاکت) بلوغ منظم و کاملی را نشان می‌دهند، و اینکه آیا سلول‌ها در مقایسه با یکدیگر به نسبت طبیعی وجود دارند یا خیر.

- وجود هر گونه سلول غیرطبیعی مانند سلول های لوسمیک یا تومور

بیوپسی مغز استخوان

بیوپسی یک تکه‌ی استوانه‌ای را جمع‌آوری می‌کند که ساختار مغز را حفظ می‌کند. نمونه بیوپسی توسط متخصص بررسی می‌شود تا مشخص شود:

- وضعیت سلولی مغز استخوان - حجم سلول‌ها با حجم سایر اجزای مغز استخوان مانند چربی مقایسه  می‌شود (و اینکه آیا وضعیت سلولی یا سلولاریته برای سن طبیعی است، افزایش یافته یا کاهش یافته است)

- آیا دودمان سلولی مختلف (میلوئید، اریتروئید و مگاکاریوسیتی) به تعداد کافی وجود دارد یا خیر؟

- در صورت وجود هر گونه نفوذ غیر طبیعی در مغز (سرطان، عفونت) و همچنین هرگونه تغییر در استرومای مغز استخوان (مثلاً فیبروز) یا خود استخوان (پوکی استخوان)

- بسته به اینکه پزشک به چه شرایطی مشکوک است یا در حال بررسی است، ممکن است تعدادی آزمایش دیگر روی نمونه مغز انجام شود. چند مثال عبارتند از:

در مورد لوسمی ممکن است آزمایشاتی برای تعیین نوع لوسمی انجام شود. این‌ها شامل تعیین نشانگرهای آنتی ژنی (به عنوان مثال، تعیین ایمونوفنوتایپ با فلوسیتومتری) برای ارائه اطلاعات در مورد نوع لوسمی موجود، از جمله نشانگرهای پیش آگهی یا درمانی است.

همچنین ممکن است از لکه‌های خاصی برای بررسی ذخیره آهن در مغز استخوان و تعیین اینکه آیا یک پیش‌ساز غیرطبیعی اریتروئید (RBC) با ذرات آهن در اطراف هسته آن (به اصطلاح سیدروبلاست حلقه‌ای) وجود دارد استفاده شود.

ممکن است برای تشخیص ناهنجاری‌های کروموزومی در مورد لوسمی، میلودیسپلازی، لنفوم یا میلوما، آنالیز کروموزومی و/یا آنالیز FISH درخواست آزمایش شده باشد.

آزمایشات مولکولی ممکن است بر روی نمونه ای از مغز استخوان برای کمک به تشخیص انجام شود. مثال‌ها عبارتند از:

T-cell receptor gene rearrangement

B-cell immunoglobulin gene rearrangement

JAK2 mutation

BCR-ABL

PML-RARA

مغز استخوان ممکن است برای جستجوی عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا قارچی که می‌توانند باعث «تب ناشناخته» شوند، کشت داده شود. برخی از باکتری‌ها و قارچ‌ها را نیز می‌توان با رنگ آمیزی‌های خاص تشخیص داد.

نام های مشابه :

Bone Marrow Examination

 

نیازهای همراه نمونه :

نام- نام خانوادگی - نوع نمونه

 

اطلاعات تکمیلی :

نمونه برداری از مایع و بافت مغز استخوان روش هایی برای ارزیابی و بررسی سلول های خونی درون مغز استخوان و نیز ساختار آن هستند. این روش ها همراه با برخی از آزمایشات مثل CBC و لکه خونی و نیز برخی آزمایشات دیگر برای ارائه اطلاعاتی درباره وضعیت سلامت مغز استخوان و توانایی آن برای تولید سلول خونی مثل گلبول های قرمز و سفید و پلاکت ها انجام می شوند.

با استفاده از اطلاعات حاصل از بررسی، نمونه برداری از مایع و بافت مغز استخوان را می توان در موارد زیر مورد استفاده قرار داد:
-تعیین علت کاهش یا افزایش سلولهای خون، مثل تعداد بسیار کم یا بسیار زیاد گلبول های سفید (لوکوپونی یا لوکوسیت)، تعداد بسیار کم یا بسیار زیاد گلبول های قرمز (کم خونی یا پلی سیتمی) یا تعداد بسیار کم یا بسیار زیاد پلاکتها (ترومبوسیتوپنی)
- تعیین علت سلول های خونی ناهنجار در خون که توسط CBC یا لکه خونی مشخص شده اند
-نتشخیص و طبقه بندی منشا سرطان در مغز استخوان (مثل سرطان خون، تومور بدخیم مغز استخوان)
-تشخیص اختلالات دیگر مغز استخوان مثل سندرم MDS
-تشخیص بسیاری از سرطان های دیگر مثل سرطان غدد لنفاوی یا تومور ها که ممکن در مغز استخوان نفوذ کرده باشند
-تشخیص شرایطی که بر ساختار مغز استخوان تاثیرگذار است مثل میلوفیبروزیس
-ارزیابی عفونت مغز استخوان در شرایطی که فرد تب با علت ناشناخته داشته باشد
-تشخیص اختلال مرتبط با ذخیره آهن که می تواند منجر به کاهش آهن ذخیره شده شود

اگر شخص برای سرطان مورد آزمایش قرار بگیرد، آزمایش نمونه برداری از مایع و یا بافت مغز استخوان برای ارزیابی پاسخ به درمان و بازگشت کارکرد طبیعی مغز استخوان درخواست داده می شود.