هزینه آزمایش : 1,170,650 ریال

وضعیت ارائه آزمایش : موجود

نوع نمونه :

نمونه ادرار تصادفی 

نگهداری نمونه :

14روز 8-2 درجه و تا 1 ماه 20- درجه

حمل و نقل نمونه :

 رعایت زنجیره سرد (8-2 در جه)

اطلاعات بالینی :

کورتیزول هورمونی است که در متابولیسم پروتئین‌ها، لیپیدها و کربوهیدرات‌ها نقش دارد. این هورمون سطح گلوکز خون را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به حفظ فشارخون کمک می‌کند و همچنین به تنظیم سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند. بیش‌تر کورتیزول موجود در خون به پروتئین متصل است. فقط درصد کمی "آزاد" و از نظر بیولوژیکی فعال است. کورتیزول آزاد در ادرار ترشح می‌شود و در بزاق حضور دارد. این آزمایش میزان کورتیزول را در خون، ادرار یا بزاق اندازه‌گیری می‌کند. سطح کورتیزول در خون (و همچنین ادرار و بزاق) به ‌طور طبیعی در یک الگوی "تغییر روزانه" افزایش و کاهش می‌یابد. به این صورت که در اوایل صبح اوج می‌گیرد، سپس در طول روز کاهش می‌یابد و حدود نیمه‌شب به کم‌ترین حد خود می‌رسد. این الگو می‌تواند زمانی تغییر کند که فرد در شیفت‌های نامنظم کار می‌کند (مانند شیفت شب) و در ساعات مختلف روز می‌خوابد و وقتی بیماری یا شرایطی تولید کورتیزول را محدود یا تحریک کند این اختلال ایجاد می‌شود.

کورتیزول توسط غدد فوق کلیوی (دو اندام مثلثی شکل که در بالای کلیه‌ها قرار دارند)، تولید و ترشح می‌شود. تولید هورمون توسط هیپوتالاموس در مغز و غده هیپوفیز (اندام کوچکی که در زیر مغز واقع‌شده است)، تنظیم می‌شود. هنگامی‌که سطح کورتیزول خون کاهش می‌یابد، هیپوتالاموس هورمون آزادکننده کورتیکوتروپین (CRH) را آزاد می‌کند که غده هیپوفیز را به سمت تولید هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک هدایت می‌کند. هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک غدد فوق کلیه را برای تولید و آزادکردن کورتیزول تحریک می‌کند. برای تولید مقادیر مناسب کورتیزول، باید هیپوتالاموس، هیپوفیز و غدد فوق کلیوی به‌درستی کار کنند. به گروهی از علائم و نشانه‌ها که با سطح بالای غیرطبیعی از کورتیزول مشاهده می‌شود، سندرم کوشینگ گفته می‌شود. افزایش تولید کورتیزول می‌تواند در موارد زیر مشاهده شود:

• تجویز مقادیر زیادی هورمون‌های گلوکوکورتیکواستروئید (مانند پردنیزون، پردنیزولون یا دگزامتازون) که برای درمان انواع بیماری‌ها مانند بیماری‌های خود ایمنی و برخی تومورها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• تومورهای تولید کننده‌ی هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک در غده هیپوفیز و یا در سایر قسمت‌های بدن
• افزایش تولید کورتیزول توسط غدد فوق کلیوی، به دلیل تومور یا به دلیل رشد بیش‌از حد بافت‌های فوق کلیوی (هیپرپلازی)
• به ندرت، در اثر تومورهایی در قسمت‌های مختلف بدن که CRH تولید می‌کنند.

کاهش تولید کورتیزول می‌تواند در موارد زیر مشاهده شود:

• غده هیپوفیز کم‌کار یا تومور غده هیپوفیزی که تولید هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک را مهار می‌کند و این حالت به‌عنوان نارسایی ثانویه آدرنال شناخته می‌شود.
• غدد فوق کلیوی کم‌کار یا آسیب‌دیده (نارسایی آدرنال) که تولید کورتیزول را محدود می‌کند. این به‌عنوان نارسایی اولیه آدرنال شناخته می‌شود و همچنین به‌عنوان بیماری آدیسون شناخته می‌شود.
• پس از قطع درمان با هورمون‌های گلوکوکورتیکواستروئید، به‌ ویژه اگر پس از استفاده طولانی مدت به صورت خیلی سریع قطع شود.

عوامل مداخله گر :

• بارداری با افزایش سطوح کورتیزول (Cortisol) همراه است.
• استرس فیزیکی و عاطفی می تواند سطح کورتیزول (Cortisol) را افزایش دهد. استرس مکانیسم هیپوفیز-قشر مغز را تحریک می کند و در نتیجه تولید کورتیزول را تحریک می کند.
•    داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطوح شوند عبارتند از آمفتامین ها، کورتیزون، استروژن، داروهای ضد بارداری خوراکی و اسپیرونولاکتون (آلداکتون).
•    داروهایی که ممکن است باعث کاهش سطوح شوند عبارتند از: آندروژن ها، آمینوگلوتتمید، بتامتازون و سایر داروهای استروئیدی اگزوژن، دانازول، لیتیوم، لوودوپا، متیراپون و فنی توئین (دیلانتین).