قبل از به دنیا آمدن کودک در حالت معمول غدۀ تیروئید در گردن و زیر غضروف تیروئید رشد می‌کند؛ اما زمانی‌که غده در حال رشد است از سلول‌ها و بافت‌های باقی‌مانده پس از تشکیل غده تیروئید در طی رشد جنین امکان دارد کیستی تشکیل شود که با مایعاتی مانند مخاط پر شود که به نام کیست تیروگلوس میباشد. توده تیروگلوس از شایع‌ترین بیماری‌های مادرزادی در بین کودکان است.
کیست تیروگلوس در هر نقطه از پایه زبان تا گردن ممکن است ،رخ دهد و شایع‌ترین محل ایجاد کیست در خط میانی گردن تا زیر چانه در ناحیۀ استخوان هیوئید میباشد.
توده‌ای خوش‌خیم در ناحیۀ قدامی گلو و زیر چانه در کودکان سنین قبل از مدرسه و گاه در سنین مدرسه نمایان می‌شود و گاهی تا دوران جوانی بدون علامت خواهد بود.
چگونه پزشک کیست تیروگلوس را در کودک تشخیص می‌دهد؟
در بعضی مواقع این کیست با تورم و قرمزی مشخص است اما در مواقعی که علائم آن مشخص نباشد، توصیه می‌شود، کودک تحت‌نظر متخصص گوش و حلق و بینی (ENT) باشد و در صورت صلاحدید پزشک جراحی انجام شود.
پزشک برای تشخیص صددرصدی کیست در کودک آزمایشاتی از قبیل:
-آزمایش خون
-سی‌تی‌اسکن گردن
– نمونه‌برداری انجام می‌دهند.
علائم کیست تیروگلوس کاملا مشخص نیست و به‌طور معمول کودک علائمی ندارد؛ اما در بعضی مواقع که کیست آلوده می‌شود، علائمی از جمله موارد زیر را خواهد داشت:
- درد ناگهانی
- حساسیت
- قرمزی گردن
- مشکل در بلع
معمولا این توده بدون درد و حاوی مایعی است که اگر التهابی شود، پوست آن ناحیه قرمز رنگ می‌شود و دچار درد می‌گردد، بعد از مدتی توده باز شده و از درون آن محتویات چرکی خارج می‌شود.
پیدایش این بیماری به دوران جنینی برمی‌گردد و با انتهای زبان ارتباط دارد.
در حقیقت ادامۀ کیست به‌صورت یک مجرا عمل می‌کند که از استخوان کوچک زیرگلو (هیوئید) گذشته و به انتهای خلفی زبان منتهی می‌شود.
۷% جامعه ممکن است دچار این بیماری شوند، اما این بیماری، در بسیاری از افراد بدون علامت میباشد. در معاینه، اکثرا توده‌ای بدون درد و بدون تغییر رنگ پوست که در قسمت قدامی گلو و در زیر چانه وجود دارد، اکثرا در سنین قبل از مدرسه مشاهده می‌شود، اگرچه در ۵۰% سنین بالاتر در دو دهۀ اول زندگی دیده می‌شوند. با کشیدن زبان به بیرون به سمت بالا جابه‌جا می‌شود. در سونوگرافی، توده حاوی مایع مشاهده می شود. در سی‌تی‌اسکن ادامۀ کیست به‌صورت سینوس تا استخوان هیوئید سپس تا انتهای خلفی زبان مشاهده می‌شود. در مواردی که کیست باز شده باشد، حالت زخم مانند، مشاهده می‌شود که در صورت انجام عکس رادیولوژی با مادۀ حاجب ادامه سوراخ به‌صورت سینوس (مجرا) تا انتهای خلفی زبان قابل رؤیت خواهد بود.
عوارض
- عفونت در صورت عدم درمان اسکار و در کمتر از یک درصد موارد، کارسینوما (سرطان) گزارش شده است.
- مسدود کردن راه‌هوایی
درمان
درمان کیست برای کودکان با توجه به علائم کودک و صلاحدید پرشک متخصص و جراح اطفال متفاوت بوده؛ اما بیشترین درمان که حتی برای پزشک‌ها تنها راه درمان است؛ جراحی است. در عمل جراحی ضمن برداشتن کامل کیست یا کیست باز شده (سینوس) مجرای تیروگلوس و قسمتی از استخوان هیوئید، مجرا تا انتهای آن برداشته می‌شود و پس از دوخت، عضلات قدامی گلو، زیر پوست و پوست ترمیم می‌گردد. عود بیماری هم تا ۵% گزارش شده است.
درمان ناکافی و ناصحیح مشکلاتی از جمله عود‌های مکرر خواهد داشت که درمان در آن زمان مشکل‌تر می‌شود.
