مایع پلور یا افیوژن پلور، جمع شدن مایع در فضای پلور (جنب) می باشد. فاصلة بین ریه و دیواره قفسه سینه را فضای جنبی می گویند.
مایع ممكن است دارا یا فاقد سلول و تركیبات آن شبیه سرم باشد (با پروتئین كمتر).
این نوع مایع را ترانسودا (Transudate) می گویند كه اغلب تشكیل آن در نتیجة بیماریهای قلبی، كبدی و كلیوی است مایع پلوری كه دارای تعداد زیادی گلبول سفید و شواهد دیگری از یك پاسخ التهابی باشد معمولاً ناشی از عفونت است، اما بدخیمی ها، آنفاركتوس ریه، یا بیماریهای خود ایمنی كه در آن واكنش بین آنتی ژن – آنتی بادی آغازگر یك پاسخ التهابی است نیز ممكن است مسئول باشند. چنین مایعی اگزودا (Exudate) نامیده می شود و معمولاً این مایع به آزمایشگاه میكروبشناسی ارسال می گردد. این نمونه معمولا بوسیلة آسپیراسیون سوزنی (Thoracentesis) جمع آوری می شود و با نام مایع پلور، مایع توراسنتز یا مایع امپیما (Emphyma fluid) به آزمایشگاه فرستاده می شود.
مایع پلور اگزوداتیوی كه دارای تعداد زیادی نوتروفیل بوده و به طور مشخص چركی باشد مایع امپیما نامیده می شود. اپیما متعاقب پنومونی ایجاد می شود، اما سایر عفونت هایی كه نزدیك به ریه ایجاد می شوند (مثلاً عفونت زیر دیافراگم) ممكن است موجب كاستن میكروارگانیسم ها در فضای پلور گردند.
باكتریهائی كه از مایع پلور جدا می شوند همان باكتریهائی هستند كه ایجاد پنومونی می كنند مانند استرپتوكوكوس پنومونیه، استافیلوكوك اورئوس، هموفیلوس آنفلوآنزا، انتروباكتریاسه، سودوموناس و باكتریهای بیهوازی.
ارگانیسم های بیهوازی در مایع پلور یا امپیما، ثانویه به پنومونی آسپیراسیون یا عوارض آن (آبسه ریوی) هستند و با شیوع كمتر سایر استرپتوكوكها، مایكوباكتریوم توبركلوزیس و مایكوباكتریهای غیرتوبركلوزی، گونه های اكتینومایسس، گونه های نوكاردیا، قارچها و ندرتاً مایكوپلاسما، ویروسها ممكن است از كشت امپیما ایزوله گردند.
مایع پلور همانند سایر مایعات استریل بدن باید در یك لوله استریل ویالی كه اكسیژن آن خارج شده و یا به آزمایشگاه منتقل شود.
5-1 میلی لیتر نمونه جهت جداسازی بیشتر باكتریها كافی است، اما مقادیر بیشتر خصوصاً در مورد جداسازی مایكوباكتریوم و قارچها بهتر است، ویالهای انتقال بیهوازی به طور تجاری موجودند. این ویالها در شرایط بدون اكسیژن تهیه شده و درب آنها با چوب پنبه، پلاستیك یا یك درپیچ كوتاه بسته شده و از طریق آنها مایع را به داخل ویال می توان تزریق نمود.
مایع پلور را می توان بوسیلة سرنگی كه سر آن بسته شده سریعاً به آزمایشگاه انتقال داد. اما این روش نسبت به ویالهای آماده مزیت كمتری دارد.
بیشتر باكتریهای مهم از نظر بالینی به طور مناسب در ظروف انتقال بیهوازی (مانند سرنگ و لوله های درپیچ‌دار استریل)، اگر چركی باشند و مقدار آنها كافی باشد، بمدت كوتاهی زنده می مانند.
نمونه هائی كه در سرنگ یا لوله های انتقال بیهوازی به آزمایشگاه می رسند باید حتی الامكان هر چه سریعتر در محیط های معمول هوازی و بیهوازی كشت داده شوند و رنگ آمیزی گرم روی آنها انجام گردد.
اگر باسیل های گرم – مثبت با رشته های طویل و نازك دیده شوند، باید گسترش دیگری را جهت رنگ آمیزی اسید – فاست تغییر یافته جهت نوكاردیا آماده نمائیم.
باسیلهای رشته ای كه اسید – فاست نباشند معمولا گونه های اكتینومایسس هستند.
نمونه جهت جداسازی مایكوباكتریها و قارچها باید در لوله های درپیچ دار استریل منتقل شوند.
حداقل 10 تا 15 میلی لیتر از مایع مورد نظر جهت جداسازی مناسب ارگانیسم هائی كه به تعداد كم در مایع وجود دارند لازم است.
نمونه هائی كه مقداری رقیق هستند بوسیلة سانتریفوژ كردن نمونه در g×1500 به مدت حداقل 15 دقیقه تغلیظ می شوند.
مایع روئی باید به روش آسپتیك و با استفاده از یك پیپت استریل خارج شده و یك میلی لیتر از مایع روئی جهت مخلوط كردن نمونه باقی بماند.
با استفاده از یك پیپت استریل نمونه را چند مرتبه بالا و پائین می كشیم تا رسوب بخوبی به صورت سوسپانسیون درآید.
البته باید این كارها را در زیر هودبیولوژیك انجام داد.
از سوسپانسیون آماده می توان جهت كشت و تهیه گسترش استفاده نمود.
نمونه مایع را جهت بررسی قارچها علاوه بر رنگ آمیزی گرم باید به روش مرطوب نیز مورد آزمایش قرار داد.
از هیدروكسیدپتاسیم 10% یا رنگ كالكوفلور سفید می توان جهت مشاهده عناصر قارچی استفاده نمود.
علاوه بر اشكال میسیلیومی، مواد حفرة توراسیك ممكن است حاوی اسفرولهای كوكسیدیوئیدس یا سلولهای مخمری جوانه‌دار باشند.
محیط های كشتی كه از رشد قارچها حمایت می كنند شامل BHI آگار (كه با خون گوسفند و آگار ممانعت كننده از رشد كپك تكمیل شده است) می باشد.
از آنجائیكه گونه های لژیونلا اغلب از مایع پلور جدا می شود، محیط های اختصاصی می تواند جهت جدا كردن این ارگانیسم مورد استفاده قرار گیرد. در این گونه مواد پزشك باید آزمایشگاه را جهت كشت نمونه به منظور جداسازی لژیونلا آگاه سازد.
