هزینه آزمایش : 1,170,650 ریال

نوع نمونه :

سرم

حجم نمونه :

1 ml

نگهداری نمونه :

 7روز 8-2 درجه و تا 3 ماه 20- درجه

حمل و نقل نمونه :

 رعایت زنجیره سرد (8-2 در جه)

راهنمای جمع آوری نمونه :

• از فریز و آب کردن نمونه خودداری شود.
• آزمایش خون کورتیزول ممکن است در حدود ساعت 8 صبح، زمانی که کورتیزول باید در اوج خود باشد، و دوباره در حدود ساعت 4 بعد از ظهر، زمانی که سطح باید به طور قابل توجهی کاهش یافته باشد، نمونه گیری شود.
• گاهی اوقات یک نمونه استراحت برای اندازه گیری کورتیزول در زمانی که باید در پایین ترین سطح خود باشد (درست قبل از خواب) به دست می آید. این روش اغلب با اندازه گیری کورتیزول در بزاق به جای خون انجام می شود تا نمونه برداری آسان تر شود. بزاق برای آزمایش کورتیزول معمولاً با قرار دادن یک سواب در دهان و چند دقیقه صبر کردن در زمانی که سواب از بزاق اشباع می شود جمع آوری می شود. دریافت بیش از یک نمونه به پزشک اجازه می دهد تا الگوی روزانه ترشح کورتیزول (تغییر روزانه) را ارزیابی کند.
• قبل از جمع آوری نمونه، دندان ها را مسواک نکنید.
•  به مدت 15 دقیقه قبل از جمع آوری نمونه از خوردن و آشامیدن خودداری کنید.
• از بیمار بخواهید نمونه را بین ساعت 11 شب جمع آوری کند.
• برای نمونه ادرار ظرف مناسب حاوی 10 گرم اسید بوریک به عنوان نگهدارنده را به بیمار تحویل دهید
• استرس حاد (از جمله بستری شدن در بیمارستان و جراحی)، اعتیاد به الکل، افسردگی، و بسیاری از داروها (به عنوان مثال، کورتیزون های اگزوژن، داروهای ضد تشنج) می توانند تغییرات طبیعی روزانه را از بین ببرند

اطلاعات لازم از بیمار :

سن بيمار, مصرف دارو ,سابقه بيماري

آمادگی لازم قبل از نمونه گیری :

بیمار می بایست ساعت 7.5 صبح یعنی حداقل نیم ساعت قبل از نمونه گیری در آزمایشگاه حضور یابد و پس از نیم ساعت استراحت راس ساعت 8 صبح خونگیری شود.

اطلاعات بالینی :

کورتیزول یک گلوکوکلورتیکوئید قوی است که توسط قشر غده فوق کلیه تولید می شود و بر متابولیسم کربوهیدارت ها، پروتئین ها و چربی ها اثر می گذارد. کورتیزول اثر عمیقی بر سطح گلوکز دارد و به نظر می رسد با تحریک گلوکونئوژنز، گلوکز را افزایش دهد. اثر انسولین را نیز مهار کرده و مانع انتقال گلوکز به داخل سلول ها می شود. بهترین روش ارزیابی فعالیت غده فوق کلیه اندازه گیری مستقیم سطح کورتیزول در پلاسما می باشد. سطح کورتیزول در حدود 6-8 AM در بالاترین مقدار خود می باشد و به تدریج در طول روز افت کرده و در حدود نیمه شب به کمترین مقدار خود می رسد. این آزمایش برای بیماران مشکوک به داشتن پرکاری یا کم کاری غدد فوق کلیه انجام می گردد.

دلایل افزایش

چاقی، سندرم کوشینگ، هایپرتیروئیدی، تومورهای اکتوپیک مولد ACTH و استرس.

دلایل کاهش

هایپوتیروئیدی، هایپرپلازی آدرنال، کاهش فعالیت هیپوفیز و بیماری آدیسون.

نام روش اندازه گیری :

CLIA-ECL-EIA

نام های مشابه :

(Cortisol (Hydrocortisone, Serum Cortisol

نیازهای همراه نمونه :

 نام و نام خانوادگی-نوع نمونه

عوامل مداخله گر :

• تعدادی از داروها، به‌ویژه قرص‌های جلوگیری از بارداری، استروژن، اتانول، متادون، وازوپرسین، هیدروکورتیزون (شکل مصنوعی کورتیزول)، انسولین، مخدرها، رانیتیدین، وازوپرسین، پردنیزولون، اسپیرونولاکتون و … می‌توانند سطوح کورتیزول را افزایش دهند.
• برخی از هورمون‌های استروئیدی، باربیتورات‌ها، فنی‌توئین، بتامتازون، کلونیدین، دگزامتازون، کتوکونازول، لوودوپا، لیتیم، اگسازپام، تری‌میپرامین و … ممکن است سطوح کورتیزول را کاهش دهند.
• استرس و فعالیت فیزیکی شدید می‌تواند تولید کورتیزول را افزایش دهد.
•  با وجود کم‌کاری نسبی هیپوفیز، ممکن است نتایج تست طبیعی باشند.

موارد عدم پذیرش نمونه :

نمونه های همولیز، ایکتریک، لیپمیک

اطلاعات تکمیلی :

مقادیر کورتیزول با هور مون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) تنظیم می شود. این هورمون که توسط غده هیپوفیز تولید می شود با هورمون آزاد کننده کورتیکوتروپین (CRH) تنظیم می شود. CRH به صورت چرخه ای توسط هیپوتالاموس ترشح می شود که باعث مقادیر حداکثر روزانه (6 تا 8 صبح) و حداقل روزانه (11 شب)  سطوح ACTH پلاسما و در نهایت کورتیزول می شود.بیشتر مقادیر کورتیزول به صورت متصل به پروتئین های گلوبولین متصل شونده به کورتیزول (CBG-transcortin) و آلبومین درخون جریان دارد. معمولا، کمتر از 5 درصد کورتیزول به صورت آزاد در خون جریان دارد. کورتیزول "آزاد" از لحاظ فیزیولوژیکی، شکلی فعال داشته و توسط گلومرول های کلیوی قابل فیلتر است.با این که وجود مقادیر بیش از حد کورتیزول در بدن امری نادر است، اما علائم آن بسیار معمول و متعارف هستند (مانند چاقی، فشار خون بالا، افزایش غلظت گلوکز خون). شایع ترین علت افزایش مقادیر کورتیزول در زنان، گردش و غلظت بالای استروژن (مانند استروژن درمانی و بارداری) است که باعث افزایش غلظت گلوبولین متصل شونده به کورتیزول می شود.

زمان جواب دهی : 2 روز