ویتامین‌ها ترکیباتی ضروری برای ادامه‌ی حیات انسان هستند. هر یک نقش مشخصی در بدن دارد و کمبود یا افزایش بیش از حد آنها می‌تواند عملکرد طبیعی بدن را دچار اختلال کند.
از آنجا که بخش بزرگی از ویتامین‌ها در بدن ذخیره نمی‌شوند، لازم است به‌طور روزانه از طریق تغذیه یا مکمل‌ها تأمین شوند. بهترین روش برای ارزیابی وضعیت واقعی بدن، انجام آزمایش ویتامین‌ها و تفسیر نتایج توسط پزشک است. آزمایش خون پنل کامل ویتامین‌ها، یکی از ابزارهای مهم در ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای افراد است و به پزشکان کمک می‌کند تا کمبود یا مازاد ویتامین‌ها را شناسایی و تنظیم کنند. این آزمایش تنها یک آزمایش خون ساده است که شامل بررسی حدود ۱۴ نوع ویتامین اصلی می‌شود.
آزمایش پنل کامل ویتامین‌ها
هدف این آزمایش، اندازه‌گیری سطح انواع ویتامین‌ها در خون است تا وضعیت تغذیه‌ای بیمار بررسی و کمبود یا افزایش غیرطبیعی آنها مشخص شود. هرگونه عدم‌تعادل ممکن است نیازمند مداخله‌ی پزشکی باشد.
زمانی که فرد دچار علائمی مانند خستگی مزمن، ضعف عضلانی، بی‌حالی، تنگی نفس، خواب‌آلودگی، ریزش مو، خونریزی لثه یا حتی افسردگی می‌شود، پزشک ممکن است انجام این آزمایش را پیشنهاد دهد.
البته افراد سالم نیز می‌توانند برای چکاپ دوره‌ای یا ارزیابی رژیم غذایی خود این آزمایش را انجام دهند.
یک پنل کامل ویتامین معمولاً شامل بررسی موارد زیر است:
- ویتامین A
- ویتامین B1 (تیامین)
- ویتامین B2 (ریبوفلاوین)
- ویتامین B3 (نیکوتینیک اسید)
- ویتامین B5 (پانتوتنیک اسید)
- ویتامین B6 (پیریدوکسال فسفات)
- ویتامین) B7 بیوتین)
- ویتامین B9 (فولات)
- ویتامین B12
- ویتامین D شامل D2 و (D3)
- ویتامین E
- ویتامین K
این ویتامین ها بر اساس حلالیت در چربی به دو دسته تقسیم می شوند:
ویتامین‌های محلول در چربی (A, D, E, K)
این ویتامین‌ها در بافت‌های چربی و کبد ذخیره می‌شوند و مصرف بیش از حد آنها می‌تواند باعث مسمومیت شود.
ویتامین A
نقش‌ها: سلامت چشم و بینایی شب، حفاظت از پوست و رشد سلولی
منابع غذایی: جگر، هویج، شیر، تخم‌مرغ، سبزیجات نارنجی و سبز
علائم کمبود:شب‌کوری،خشکی پوست و چشم، ضعف سیستم ایمنی
خطر افزایش بیش از حد: آسیب کبدی، تهوع، سردرد و اختلال بینایی
ویتامین D
نقش‌ها: جذب کلسیم، استحکام استخوان‌ها، بهبود عملکرد سیستم ایمنی
منابع: نور خورشید، ماهی‌های چرب، زرده تخم‌مرغ، لبنیات غنی‌شده
علائم کمبود:پوکی استخوان،ضعف عضلانی،خستگی مزمن
گروه‌های در معرض خطر: افراد کم‌تحرک، کسانی که نورآفتاب کم دریافت می‌کنند.
ویتامین E
نقش‌ها: آنتی‌اکسیدان قوی، محافظت از سلول‌ها، بهبود ایمنی
منابع: مغزها و دانه‌ها، روغن‌های گیاهی، اسفناج
کمبود: ضعف عضلات و سیستم عصبی
مصرف زیاد: خطر خونریزی در دوزهای بالا
ویتامین K
نقش‌ها: لخته‌سازی خون و سلامت استخوان‌ها
منابع: سبزیجات برگ سبز، کلم، بروکلی، جگر
کمبود: کبودی، خونریزی طولانی
افراد در معرض خطر: نوزادان، افرادی که داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند
ویتامین‌های محلول در آب( گروه B و ویتامین C)
این ویتامین‌ها ذخیره‌سازی قابل‌توجه ندارند و از طریق ادرار دفع می‌شوند، بنابراین باید روزانه مصرف شوند.
ویتامین‌های گروه B
ویتامین‌های گروه B در تولید انرژی، سلامت اعصاب، پوست، خون‌سازی و متابولیسم سلولی نقش کلیدی دارند.
تمام اطلاعات کامل هر ویتامین B در ادامه آورده شده است 
ویتامین B1 (تیامین)
نقش: متابولیسم انرژی، سلامت اعصاب
منابع: غلات کامل، مغزها، حبوبات
کمبود: خستگی، بی‌حسی، بیماری بری‌بری
ویتامین B2 (ریبوفلاوین(
نقش: سلامت پوست، چشم، تولید انرژی
منابع: لبنیات، تخم‌مرغ، جگر
کمبود: ترک گوشه لب، التهاب دهان
ویتامین B3 (نیاسین(
نقش: متابولیسم انرژی، سلامت پوست و مغز
منابع: مرغ، ماهی، غلات
کمبود: پلاگرا ـ مشکلات پوستی و عصبی
ویتامین B5 (پانتوتنیک اسید)
نقش: تولید هورمون‌ها و آنزیم‌ها
منابع: تقریباً همه مواد غذایی
کمبود: نادر؛ خستگی، بی‌خوابی
ویتامین B6 (پیریدوکسین)
نقش: تولید هموگلوبین، تنظیم خلق
کمبود: کم‌خونی، اضطراب، گزگز اندام‌ها
ویتامین B7) بیوتین)
نقش: سلامت مو، پوست و ناخن
کمبود: ریزش مو، بثورات پوستی
ویتامین B9 (فولات)
نقش: تشکیل DNA و گلبول قرمز
مصرف در بارداری ضروری است
کمبود: کم‌خونی، خطر نقایص جنینی
ویتامین B12 (کوبالامین)
نقش: عملکرد سیستم عصبی و خون‌سازی
منابع: فقط منابع حیوانی
کمبود: کم‌خونی، خستگی شدید، اختلال حافظه
گیاه‌خواران باید حتماً آزمایش دهند .
ویتامین C
قش‌ها:آنتی‌اکسیدان قوی و تقویت ایمنی، کمک به جذب آهن، ترمیم زخم‌ها و تولید کلاژن،سلامت لثه‌ها و پوست
منابع غذایی: مرکبات، فلفل دلمه‌ای، توت‌فرنگی، کیوی، کلم بروکلی
کمبود: خونریزی لثه، ضعف ایمنی، بیماری اسکوربوت
چرا آزمایش ویتامین‌ها ضروری است؟
- چکاپ‌های آزمایشگاهی ویتامین‌ها نقش مهمی در حفظ سلامت عمومی افراد دارند. ویتامین‌ها مواد مغذی ضروری‌ای هستند که بدن به مقدار کمی از آنها نیاز دارد، اما همین مقدار کم نیز برای انجام وظایف حیاتی بدن مانند تولید انرژی، تقویت سیستم ایمنی، حفظ سلامت پوست، مو و استخوان‌ها، و بسیاری از فرآیندهای بیوشیمیایی دیگر بسیار اهمیت دارد. علائم کمبود یا بیش‌بود ویتامین‌ها گاهی پنهان و غیراختصاصی هستند و می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود که گاه به صورت نامحسوس و تدریجی ظاهر می‌شوند. همچنین نتایج آزمایش راه را برای درمان هدفمند باز می‌کند.
یکی از مهمترین نکاتی که امروزه با آن مواجه میشویم، تجویز بی رویه و بدون کنترل ویتامین ها حتی انواع تزریقی آنها است. مصرف خودسرانه مکمل‌ها می‌تواند خطرناک باشد. قبل از مصرف مکمل ها بهتر است آزمایش چکاپ ویتامین ها انجام شود.
توجه به این نکته نیز حائز اهمیت است که انجام آزمایش ویتامین ها وضعیت تغذیه‌ای بدن را دقیق‌تر از هر روش دیگر نشان می‌دهد.
آزمایش‌های ضروری در ایران معمولاً شامل
ویتامین D
ویتامین B12
فولات
ویتامین B6
گاهی A و E در موارد خاص
چه کسانی باید بیشتر مراقب باشند؟
گیاه‌خواران و وگان‌ها
سالمندان
افراد ی که میزان کمی در معرض نور آفتاب هستند.
زنان باردار و شیرده
مبتلایان به بیماری‌های گوارشی
افراد مصرف‌کننده داروهای خاص (ضداسید، ضدافسردگی…)
کلام آخر
چکاپ‌های آزمایشگاهی ویتامین‌ها ابزار مهمی برای حفظ سلامت و پیشگیری از مشکلات ناشی از کمبود یا بیش‌بود ویتامین‌ها هستند. ویتامین‌ها نقش حیاتی در عملکرد بدن دارند، از جمله تقویت سیستم ایمنی، تولید انرژی، حفظ سلامت پوست، مو و استخوان‌ها، و انجام فرآیندهای بیوشیمیایی ضروری.
علائم کمبود ویتامین‌ها می‌تواند شامل خستگی مزمن، ضعف عضلانی، مشکلات خواب، تغییرات پوستی و مو، و مشکلات گوارشی باشد. با انجام چکاپ‌های منظم ویتامین‌ها، می‌توان به سرعت و به موقع از مشکلات ناشی از کمبود یا بیش‌بود آنها جلوگیری کرد و با مشاوره پزشک، اقدامات لازم را برای بهبود وضعیت سلامتی انجام داد.
توصیه می‌شود که افراد به ویژه کسانی که رژیم‌های غذایی خاصی دارند، مسن‌تر هستند، یا علائم کمبود ویتامین‌ها را تجربه می‌کنند، به صورت منظم چکاپ‌های ویتامینی را انجام دهند. این چکاپ‌ها می‌توانند به عنوان یک ابزار پیشگیرانه مهم در حفظ سلامت عمومی و بهبود کیفیت زندگی عمل کنند.
در نهایت، حفظ تعادل ویتامین‌ها از طریق رژیم غذایی متنوع و متعادل، مصرف مکمل‌های ویتامینی در صورت نیاز و مشاوره با پزشک، کلید حفظ سلامت و جلوگیری از مشکلات مرتبط با ویتامین‌هاست. با توجه به اهمیت ویتامین‌ها در سلامت عمومی، انجام چکاپ‌های منظم و مشاوره با پزشک می‌تواند نقش مؤثری در پیشگیری از بیماری‌ها و حفظ سلامت بدن داشته باشد.
مرکز تخصصی راز شیراز، یکی از بهترین آزمایشگاه‌های شیراز برای انجام این آزمایش ها است. نتایج آزمایش‌ها در این مرکز با رعایت دقیق کلیه استانداردها، دارای حداکثر دقت است. تخصص و مهارت نیروهای تیم راز، و کیفیت و دقت دستگاه‌های بکار رفته در آزمایشگاه راز، آن را تبدیل به یکی از مجهزترین مراکز آزمایشگاهی بخش خصوصی دراستان فارس کرده است.
همکاران ما در آزمایشگاه راز شیراز با شماره تلفن‌های 07132369393-6 و یا از طریق واتساپ با شماره 09914444130 منتظر دریافت سؤالات و راهنمایی شما در این زمینه هستند.
