واریکوسل (Varicocele) اتساع و بزرگ شدن غیر طبیعی شبکه پامپینیفرم ورید کیسه بیضه است که خون را از هر بیضه تخلیه می کند. در حالی که واریکوسل معمولاً بدون درد است، از نظر بالینی مهم است. زیرا شایع ترین علت شناسایی غیر طبیعی تجزیه و تحلیل مایع منی، تعداد کم اسپرم، کاهش تحرک اسپرم و مورفولوژی غیر طبیعی اسپرم است.
واریکوسل به سه دسته کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم بندی می شود.
این بیماری ممکن است باعث رشد ضعیف بیضه، تولید کم اسپرم یا مشکلات دیگری شود که ممکن است منجر به ناباروری شود. برای درمان واریکوسل ورفع این عوارض ممکن است جراحی توصیه شود.
تشکیل واریکوسل:
سیاهرگ ها در سراسر بدن خون را از اندام های مختلف به قلب می برند. به طور معمول، سیاهرگ ها دریچه هایی دارند که حرکت خون را در جهت مناسب تنظیم می کند. با این حال، زمانی که دریچه های ورید بیضه به درستی کار نمی کنند، نیروی جاذبه می تواند باعث جمع آوری خون در کیسه بیضه و ایجاد واریکوسل شود. آنها معمولاً در سمت چپ رخ می دهند که احتمالاً مربوط به روند ورید بیضه در شکم است.
علل واریکوسل:
علت دقیق واریکوسل مشخص نیست. اما تصور میشود که از جریان خون وریدی در ورید اسپرماتیک داخلی ایجاد می شود که باعث گرفتگی وریدی می شود و در معاینه کیسه بیضه قابل تشخیص است.
علل نادر واریکوسل عبارتند از: ترومبوز (لخته خون) ورید عمقی، ناهنجاری های شریانی وریدی کلیه و ترومبوز شبکه پامپینی فرم.
مصرف سیگار و جهش در ژن بیان کننده گلوتاتیون اس ترانسفراز Mu 1 خطر ناباروری مردان را افزایش می دهد. این عوامل همچنین ممکن است خطر ابتلا به واریکوسل را افزایش دهند.
انواع مختلف (درجات) واریکوسل:
- نوع صفر: کوچکترین نوع واریکوسل است. پزشک نمی تواند آن را در طول معاینه احساس کند و فقط با سونوگرافی قابل مشاهده است.
- نوع یک: پزشک در صورتی میتواند واریکوسل را تشخیص دهد که فرد مانور Valsalva را انجام دهد. (در این مانور پزشک می خواهد که فرد بایستد، نفس عمیقی کشیده، بینی و دهان را بسته و برای بیرون راندن هوا فشار بیاورد. هنگامی که فرد نفس خود را حبس می کند و فشار می آورد، پزشک کیسه بیضه را با وریدهای بزرگ شده احساس می کند.)
- نوع دو: پزشک می تواند در زمان معاینه واریکوسل را بدون انجام مانور Valsalva احساس کند، در صورتیکه هنوز قابل مشاهده نیست.
- نوع سه: بزرگترین نوع واریکوسل است. پزشک و خود فرد می تواند آن را به وضوح ببیند و احساس کند.
تشخیص واریکوسل:
پزشک می تواند واریکوسل را تشخیص دهد. او سابقه پزشکی را بررسی می کند، در مورد علائم فرد سؤال می پرسد و معاینه فیزیکی انجام می دهد. همچنین ممکن است پزشک سونوگرافی لگن، بررسی و آزمایش مایع منی و آزمایش خون را برای تأیید تشخیص خود تجویز کند.
علائم واریکوسل:
واریکوسل معمولا در سمت چپ کیسه بیضه اتفاق می افتد و اغلب هیچ علائمی ایجاد نمی کند.
علائم و نشانه های احتمالی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد: درد یا ناراحتی مبهم و دردناکی که به هنگام ایستادن شروع میشود و اغلب با دراز کشیدن تسکین میابد.
- توده ای در کیسه بیضه: اگر واریکوسل به اندازه کافی بزرگ باشد، ممکن است توده ای مانند “کیسه کرم” در بالای بیضه قابل مشاهده باشد. واریکوسل کوچکتر ممکن است برای دیدن خیلی کوچک باشد اما با لمس قابل توجه باشد.
- بیضه ها با اندازه های متفاوت: بیضه آسیب دیده ممکن است به طور قابل توجهی کوچکتر از بیضه دیگر باشد.
- ناباروری: واریکوسل ممکن است منجر به ناباروری شود.
در بیشتر موارد، مردان اصلاً علائمی ندارند و از ابتلای خود به واریکوسل آگاه نیستند. علائم این بیماری معمولاً در هوای گرم، پس از ورزش سنگین، یا زمانی که برای مدت طولانی ایستاده یا نشستند رخ می دهد.
تأثیر واریکوسل بر باروری:
در برخی افراد واریکوسل می تواند بر باروری آنها تأثیر بگذارد. واریکوسل در حدود 15 تا 20 درصد از مردان رخ می دهد و در حدود 40 درصد از مردان نابارور مشاهده می شود. با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به واریکوسل هیچ مشکلی برای بارداری ندارند.
متخصصان پزشکی نمی دانند که واریکوسل چه نقشی در ناباروری دارد. اما این امکان وجود دارد که دمای داخل کیسه بیضه به دلیل تجمع خون در وریدها افزایش یابد. دمای بالاتری که بر هر دو بیضه تأثیر می گذارد ممکن است بر تعداد یا تولید اسپرم نیز تأثیرگذار باشد.
تأثیر واریکوسل بر بیضه:
تئوری های متعددی وجود دارد. اما اکثر آنها موافقند که یکی از راه های انتقال خون از شکم به سمت بیضه در کیسه بیضه است. عملکرد بیضه در دمای پایین تر از دمای بدن (حدود 3 درجه پایین تر) است. بنابراین این خون گرم تر می تواند بر توانایی آن در ساخت اسپرم و تستوسترون تأثیر بگذارد. تئوری های دیگر شامل اثر توده ای بر بیضه و همچنین قرار دادن بیضه در معرض مواد شیمیایی مختلف از غده فوق کلیوی است که در نزدیکی بالای سیاهرگ بیضه قرار دارد.
پیشگیری از واریکوسل:
از آنجایی که متخصصان پزشکی مطمئن نیستند که علت ایجاد واریکوسل چیست راهی برای پیشگیری از آن نیز مشخص نشده است.
شیوع واریکوسل:
واریکوسل بسیار شایع است و خطرناک نیست. در واقع، 15 درصد از مردان بالغ مبتلا به واریکوسل هستند. واریکوسل برای بسیاری از مردان، در طول زندگی آنها خاموش باقی می ماند و یا اصلاً مشکلی ایجاد نمی کند. حدود 20 درصد از نوجوانان واریکوسل دارند و بسیاری از آنها احتمالاً خود به خود برطرف می شوند.
درمان واریکوسل:
درمان واریکوسل به شدت آن بستگی دارد. اگر واریکوسل فرد را آزار نمی دهد یا باعث مشکلات باروری نمی شود، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد.
برای واریکوسل خفیف، پزشک ممکن است گزینه های درمانی در خانه را توصیه کند، از جمله:
- تغییرات در برنامه روزانه فرد: به این صورت که ممکن است لازم باشد از فعالیت های خاصی که باعث ناراحتی می شود اجتناب کرد.)
- استفاده از یخ: استفاده از یخ یا کیسه های سرد روی کیسه بیضه ممکن است به تسکین درد و ناراحتی کمک کند.
- استفاده از داروهای بدون نسخه (OTC): داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ناپروکسن و ایبوپروفن می توانند به تسکین هر گونه درد یا درد در کیسه بیضه کمک کند.
جراحی واریکوسل:
واریکوسلکتومی (varicocelectomy) یک روش جراحی است که واریکوسل های شدید را که دردناک هستند یا بر باروری فرد تأثیر می گذارد، درمان می کند. این کار توسط یک متخصص اورولوژی یا یک پزشک متخصص در مشکلات ادراری و تناسلی انجام می شود. متخصص اورولوژی روش های مختلف انجام واریکوسلکتومی را مورد بحث قرار می دهد و بهترین روش را برای بیمار توصیه می کند.
این جراحی معمولاً به صورت سرپایی انجام می شود (به این معنی که نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست). بیمار معمولاً تحت بیهوشی عمومی یا موضعی قرار می گیرد. سپس، پزشک به سادگی ورید آسیب دیده را می بندد تا جریان خون را به وریدهای طبیعی دیگر هدایت کند. اکثر افراد پس از واریکوسلکتومی در عرض شش هفته بهبودی کامل پیدا می کنند.
در برخی موارد، به جای جراحی، پزشکان می توانند یک لوله پلاستیکی را به داخل سیاهرگی که باعث ایجاد واریکوسل شده است، وارد کنند و با مسدود کردن جریان خون در سیاهرگ بزرگ شده، مشکل را درمان کنند.
عوارض واریکوسل:
واریکوسل می تواند باعث سه مشکل اصلی شود: اختلال در باروری، کاهش تولید تستوسترون توسط بیضه، یا ناراحتی کیسه بیضه.
به همین دلیل، آنها معمولاً درمان نمی شوند. مگر اینکه دلیلی برای نگرانی در مورد یکی از این مشکلات وجود داشته باشد. در برخی موارد، واریکوسل می تواند باعث آزواسپرمی یا کمبود کامل اسپرم در انزال شود.
همچنین ابتلا به واریکوسل می تواند تنظیم دمای بیضه ها را برای بدن دشوار کند. می تواند منجر به استرس، اکسیداتیو و تجمع سموم شود. این عوامل ممکن است به عوارض زیر نیز کمک کند:
- سلامت ضعیف بیضه: برای پسرانی که در سن بلوغ هستند، واریکوسل ممکن است رشد بیضه، تولید هورمون و سایر عوامل مرتبط با سلامت و عملکرد بیضه را مهار کند. برای مردان، واریکوسل ممکن است منجر به کوچک شدن تدریجی به دلیل از دست دادن بافت شود.
- ناباروری: واریکوسل لزوما باعث ناباروری نمی شود. تخمین زده می شود که 10 تا 20 درصد از مردانی که مبتلا به واریکوسل هستند مشکلات باروری دارند.
