وزن مخصوص (specific gravity)
شاخص غلظت مواد محلول در ادرار است که برای تشخیص قدرت تلغیظ و رقیق کردن کلیه ها به منظور حفظ و بقای هموستاز به کار می رود. SG ادرار به دلیل متفاوت بودن نوع غذا و میزان مصرف مایعات در طول روز متغیر است. لذا SG ادرار رندوم خیلی مفید نیست و بررسی SG ادرار 24 ساعته توصیه می شود. در هیدراتاسیون شدید و دیابت بی مزه SG کاهش و در دیابت قندی، دهیدراتاسیون و اکلامپسی، SG افزایش می یابد.
بررسی این مورد با (dipsticks) یا با وسیله ی اپتیك خاصی انجام می گردد. محدوده ی آن از 1/001 تا 1/035 می باشد. وزن مخصوص ادرار معمولا نشان گر وضعیت هیدریشن بیمار است؛ ولی می تواند ناشی از عملكرد غیر طبیعی كلیه نیز باشد.
وزن مخصوص طبیعی بین1/008 تا 1/020 است. اگر زیر1/008 باشد، رقیق است و اگر بالای 1/020 باشد، غلیظ می باشد. اگر در چند آزمایش متوالی 1/010 باشد، تشخیص CRF یا ARF مطرح است.
علل كاهش وزن مخصوص ادرار
1- مصرف مایعات زیاد
2- مصرف دارو های مدر
3- دیابت بی مزه
4- كاهش توانائی كلیه در تغلیظ ادرار
علل افزایش وزن مخصوص ادرار
1- كاهش مصرف مایعات
2- دیابت شیرین
3- دهیدریشن به علت تب، تعریق، استفراغ، اسهال
4- ترشح نابجای ADH
5- تزریق مواد كنتراست ( پس از IVP می تواند تا 1/035 برسد.)
علت اسمولاریته ادرار، مواد محلول آن است و از 50 تا 1200 میلی اسمول در لیتر متغیر است. اسمولاریته نیز، تحت تأثیر هیدریشن و عوامل مؤثر بر وزن مخصوص ادرار قرار می گیرد. نسبت به وزن مخصوص، اسمولاریته ادرار نمایشگر بهتری از كار كلیه می باشد، ولی توسط dipsticks قابل انجام نیست.
