ارزیابی آزمایشگاهی عملکرد تیروئید

تستهای  عملکرد تیروئید(Thyroid Function Tests)   مجموعه‌ای از آزمایش‌های خونی است که برای اندازه‌گیری عملکرد غده تیروئید استفاده می‌شود. وظیفه  اصلی تیروئید، تولید هورمون هایی است که در تنظیم متابولیسم بدن (فرآیندی که غذا را به انرژی تبدیل می کند) نقش اساسی دارد .

توانایی تفسیر تست های عملکرد تیروئید ابتدا نیاز به درک محور هورمونی تیروئید دارد. هر یک از تست‌های عملکرد تیروئید جنبه متفاوتی از این محور را ارزیابی می‌کند و درک رابطه بین نتایج،  کلید رسیدن به تشخیص است. در ادامه خلاصه ای از محور هورمونی تیروئید جهت درک بهتر تست های عملکرد تیروئید آورده شده است.

بررسی اجمالی محور هورمونی تیروئید

•  همان طور که در شکل بالا می بینید سنتز هورمون تیروئید به شدت توسط محور هیپوتالاموس - هیپوفیز - تیروئید تنظیم می شود.
• در افراد سالم، هورمون آزاد کننده تیروتروپین  (TRH) از هیپوتالاموس باعث تحریک ترشح  هورمون محرک تیروئید(TSH ) از غده هیپوفیز قدامی می شود.
•  TSH به نوبه خود تولید تیروکسین ( T4) و تری یدوتیرونین (T3) را تحریک می کند
• T3 هورمون تیروئید فعال زیستی است و عمدتاً از تبدیل محیطی T4 تحت تأثیر دیودینازها به دست می آید.
• بیش از 99 درصد از مولکول های T4 و T3 به ​​پروتئین های حامل، گلوبولین باندینگ تیروئید (TBG)، ترانس تایرتین و آلبومین متصل هستند و تنها درصد بسیار کمی به عنوان هورمون های آزاد در گردش هستند.
•   هورمون های آزاد با اتصال به گیرنده های تیروئید در هسته سلول های هدف بر  بافت های هدف عمل می کنند. علاوه بر این، آنها بازخورد منفی هم به هیپوتالاموس و هم به غده هیپوفیز می دهند و حلقه سنتز هورمون تیروئید را کنترل می کنند .
•  ترشح TSH به نوسانات جزئی در سطح هورمون تیروئید بسیار حساس است
• اصطلاح "تست های عملکرد تیروئید" به بررسی های زیر اشاره دارد که در ادامه به شرح و ارتباط آن ها با اختلالات تیروئید می پردازیم :

1. هورمون محرک تیروئید (TSH)
2. تیروکسین (T4) و T4 آزاد(Free T4)
3.  تری یدوتیرونین (T3)و T3 آزاد(Free T3)
4. Reverse T3
5. T3 resin uptake (Resin Uptake Ratio)
6. آنتی‌بادی های تیروئید
7. تیروگلوبولین (Tg)
8. کلسی تونینCalcitonin ) (

آزمایش TSH و هورمون های تیروئید اغلب برای ارزیابی وضعیت عملکردی تیروئید استفاده می شود. تست های آنتی بادی علیه پراکسیداز(TPO-Ab ) وانتی بادی علیه گیرنده ی TSH   (TRAb)به ترتیب برای تشخیص تیروئیدیت هاشیموتو و بیماری گریوز استفاده می شوند. Tg و کلسیتونین نشانگرهای مهم تومور( تومور مارکر) هستند که به ترتیب در مدیریت کارسینوم تیروئید متمایز و کارسینوم مدولاری تیروئید (MTC)  مورد استفاده قرار می گیرند. جدای از درک فیزیولوژی تیروئید طبیعی، آشنایی با مشکلات و اخطارهای احتمالی در استفاده از این آزمایشات ضروری است تا بتوان آنها را به درستی و دقیق تفسیر کرد. علاوه بر این، تستهای عملکرد تیروئید ممکن است در غیاب اختلال عملکرد واقعی تیروئید  در  برخی حالات و بیماری های  غیرتیروییدی ،  غیر طبیعی به نظر برسد. از این رو، در نظر گرفتن زمینه بالینی هنگام تفسیر نتایج مهم است.. بنابر این با آگاهی وملاحظه شرایط بالینی بیمار و  دقت کافی در تفسیر ازمایشها ، پزشکان و آزمایشگاه‌ها می‌توانند از کاربرد بالینی این آزمایش‌های مهم آزمایشگاهی کاملاً به درستی بهره ببرند .

1. آزمایش هورمون محرک تیروئید (TSH) :

بهترین تست برای آزمایش اولیه عملکرد تیروئید، اندازه گیری سطح TSH در نمونه خون است. تغییرات در TSH می تواند به عنوان یک "سیستم هشدار اولیه" عمل کند - اغلب قبل از اینکه سطح واقعی هورمون های تیروئید در بدن خیلی بالا یا خیلی کم شود، رخ می دهد.

نکات کلیدی مرتبط با تست TSH :

• در اکثر افراد سالم، مقدار طبیعی TSH به این معنی است که تیروئید به درستی کار می کند.
• سطح TSH بالا معمولآ نشان می دهد که غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی کند (کم کاری تیروئید اولیه).
• وضعیت برعکس، که در آن سطح TSH پایین است، معمولاً نشان می دهد که تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید می کند (پرکاری تیروئید).
•  گاهی اوقات، TSH پایین ممکن است ناشی از یک ناهنجاری در غده هیپوفیز باشد که از تولید TSH کافی برای تحریک تیروئید جلوگیری می کند (کم کاری تیروئید ثانویه).

2. تست تیروکسین T4(Total & Free)

T4: T4 شکل اصلی هورمون تیروئید است که در خون در گردش است. سطح پایین T4 نشان دهنده کم کاری تیروئید است، در حالی که سطح T4 بالا نشان دهنده پرکاری تیروئید است.

 یک توتال T4 ،  هر دو حالت هورمون آزاد (Free) و متصل را اندازه گیری می کند .

(FT4) Free T4: این آزمایش سطح T4 آزاد در جریان خون، یعنی T4 که به هیچ پروتئینی در بدن متصل نیست، تشخیص می دهد. چون  فقط هورمون آزاد از نظر فیزیولوژیکی فعال است ، اندازه گیری  T4 free همراه با TSH با دقت بیشتری عملکرد غده تیروئید را نشان می‌دهند به دلیل اینکه  تیروکسین آزاد تحت تأثیر تغییرات غلظت پروتئین های انتقال دهنده مانند TBG و پرآلبومین قرار نمی گیرد ،  شرایطی مانند بارداری یا درمان با استروژن و آندروژن بر FT4 تأثیرکاذب  نمی گذارد . آزمایش  free T4همچنین برای نظارت بر اثربخشی درمان فعلی نیز انجام می شود.

در حالی که آزمایش TSH به تنهایی برای غربالگری عمومی کافی است، هر دو سنجش FT4 و TSH برای تشخیص دقیق اختلال عملکرد تیروئید تحت بالینی، کم کاری تیروئید مرکزی، اثرات داروها  و همچنین برای ارزیابی دقیق اثرات درمان مورد نیاز است. ارتباط نزدیک بین این دو فاکتور برای تفسیر موفقیت آمیز نتایج TFTs بسیار مهم است. یک الگوریتم برای تفسیر TFTs براساس دو تست TSH  و  FT4، در شکل زیر ارائه شده است.

• TSH بالا به همراه  FT4 پایین : کم کاری تیروئید اولیه(Primary hypothyroidism)  به دلیل بیماری در غده تیروئید
• TSH  بالا به همراه FT4 نرمال : کم کاری تیروئید تحت بالینی (کم کاری تیروئید تحت بالینی به معنی عدم وجود علائم یا  علائم مبهم و غیر اختصاصی ست  و شاید بهتر است به عنوان کم کاری تیروئید خفیف تصور شود. TSH و FT4 باید به مدت چند ماه تحت نظر باشند تا روند مشخص شود. سن بیمار، علائم و بیماری های همراه باید قبل از شروع درمان با لووتیروکسین سنجیده شوند.)
• TSH بالا به همراه FT4 بالا :  احتمال )TSHoma,تومورهای مولد(TSH یا thyroid hormon resistance
• TSH پایین و FT4  پایین:  کم کاری تیروئید به دلیل مشکل در غده هیپوفیز(Secondary hypothyroidism) یا به دلیل اثرات برخی داروها و رادیوتراپی
• TSH پایین با FT4 نرمال : پرکاری تیروئید تحت بالینی
• TSH پایین با FT4 بالا  در افرادی که پرکاری تیروئید(Primary hyperthyroidism)  دارند .

3. تست های T3    (Free T3 &T3)

T3 :

• آزمایش T3 کل غلظت تری یدوتیرونین را در سرم اندازه گیری می کند.
• T3  معمولا در موارد پرکاری تیروئید افزایش می یابد و معمولاً قبل از T4 افزایش می یابد. بنابراین آزمایشات T3 اغلب برای تشخیص پرکاری تیروئید یا تعیین شدت پرکاری تیروئید مفید است.

• آزمایش‌های T3 همچنین می‌توانند به رد تیروتوکسیکوز T3 کمک کنند، نوعی از پرکاری تیروئید که با سطوح T3 بسیار بالا و سطوح TSH بسیار پایین ظاهر می‌شود، در این حالت  سطح T4 در محدوده طبیعی (euthyroid) باقی می‌ماند.

• در کم کاری تیروئید، T3 اغلب طبیعی است، حتی زمانی که T4 پایین است.
• در بیمارانی که پرکاری تیروئید دارند سطح T3 افزایش می یابد.
•  در برخی از افراد با TSH پایین، تنها T3 افزایش یافته و FT4 یا FTI طبیعی است.
• در کم کاری تیروئید، T3 اغلب طبیعی است، حتی زمانی که T4 پایین است،  پس T3 به ​​ندرت در بیماران کم کاری تیروئید مفید است، زیرا این آخرین آزمایش  است که غیرطبیعی می شود .  بنا بر این ممکن است  بیمار به شدت کم کاری تیروئید با TSH بالا و FT4 یا FTI پایین باشند، اما T3 طبیعی داشته باشند.

FREE T3

این آزمایش مقدار T3 آزاد  (یعنی T3 را که به پروتئین متصل نیست ) را  در بدن تعیین می کند.

آزمایش T3 آزاد معمولاً بعد از نتیجه غیرطبیعی آزمایش TSH درخواست داده می‌شود، به خصوص اگر نتیجه آزمایش T4 آزاد بالا نباشد.هنگامی که فرد علائم پرکاری تیروئید را نشان می‌دهد پزشک تست T3 آزاد را نیز برای او درخواست می‌دهد.آزمایش T3 آزاد همچنین در فواصل زمانی مشخص به‌منظور بررسی میزان پیشرفت یا کنترل بیماری تیروئید و نظارت بر اثربخشی روش‌های درمان آن انجام می‌شود.

به طور کلی اندازه گیری FT3ضروری نمی باشد و اندازه گیری T3 total کفایت می کند، با این حال، سطوح FT3 برای ارزیابی بیماران یوتیروئید در مواردی که سطح  پروتئین های متصل شونده تغییر یافته است  (به عنوان مثال در بارداری و .... ُممکن است ضروری باشد.

در الگوریتم زیر  الگوی کاملتری برای دستیابی   به  بیماری های تیروئید آورده شده است .

4. REVERSE T3

T3  معکوس فرم غیر فعالی از هورمون T3می باشد که در طی سنتز هورمون های تیروئیدی در غده تیروئید تولید می شوند. در برخی از بیماری های غیرتیروئیدی متابولیسم بدن دچار اختلال می شود و تولید هورمون های تیروئید کاهش پیدا می کند، در اینصورت T3 معکوس بیشتری تولید می شود و هورمون های دیگر بهRT3تبدیل خواهند شد. در این مواقع ممکن است که سطح T3 و T4  در خون پایین باشد که این نوع آزمایش برای تشخیص آن تجویز می شود.

این آزمایش  برای افتراق بیماری تیروئیدی واقعی از بیماری غیر‌تیروئیدی، کاربرد  دارد.

5. T3 resin uptake (Resin Uptake Ratio)

T3 resin uptake یا T3RU، به منظور اندازه گیری غیر مستقیم ظرفیت اتصالی هورمون تیروئیدی موجود در سرم استفاده می شود.
مقادیر T3RU و T4 برای محاسبه اندکس T4 آزاد یا FT4I (Free T4 index) به کار می روند که برای اندازه گیری غیر مستقیم پروتئین اتصالی به تیروکسین و تخمین تیروکسین آزاد به کار می رود. برخی از شرایط فیزیولوژیک که سطوح پروتئین متصل به تیروئید (TBG) را تغییر می دهد و یا بسیاری از داروها که بر سر اتصال به جایگاه های پروتئین اتصالی با T4 و T3 رقابت می کنند، می توانند باعث غیر طبیعی شدن T3 Uptakeو FTI شود.

دلایل افزایش سطح T3RU: هایپرتیروئیدی،بیماری کوشینگ،سوء تغذیه پروتئین،دیس آلبومینمی فامیلی،درمان با فنی توئین و یا هپارین،مصرف زیاد سالسیلات ها و آنتی بیوتیک ها

بیماری های کبدی مزمن و یا سرطان پیشرفته کبد،در صورت وجود مشکلات کلیوی ،عدم جذب پروتئین به میزان کافی، سندروم نفروتیک و میزان بالای اوره در پلاسما (اورمی)

دلایل کاهش سطح T3RU: چاقی، بارداری ، هپاتیت حاد، هایپوتیروئیدی ، هایپر پروتئینمی مادرزادی، سطوح بالای استروژن

6. تست های آنتی بادی تیروئید

اتوآنتی بادی های تیروئید آنتی بادی هایی هستند که وقتی سیستم ایمنی بدن به اشتباه اجزای غده تیروئید یا پروتئین های تیروئید را هدف قرار می دهد ، تولید می شوند و به التهاب مزمن تیروئید (تیروئیدیت) ، آسیب بافتی و یا اختلال در عملکرد تیروئید  منجر می شوند.

آنتی بادی های  رایج عبارتند از:   

آزمایش تیروئید پراکسیداز آنتی بادی (Thyroid peroxidase antibody, Anti TPO)

آزمایش تیروگلوبولین آنتی بادی (Thyroglobulin antibody, TG Ab)

آنتی بادی‌های گیرنده هورمون‌ تحریک‌کننده تیروئید (Thyroid stimulating

 hormone receptor antibodies, TSHR  یاTRAb.(

Anti TPO

هدف از آزمایش  Anti TPO تشخیص آنتی بادی‌های ضد پراکسیداز تیروئید، در خون است.

تیروپروکسیداز (TPO) آنزیمی است که در سنتز هورمون تیروئید نقش دارد.

آنتی بادی های ضد TPO کمپلمان را فعال می کنند و تصور می شود که به طور قابل توجهی در اختلال عملکرد تیروئید و پاتوژنز کم کاری تیروئید نقش دارند.

تعیین سطح آنتی بادی TPO حساس ترین تست برای تشخیص بیماری خودایمنی تیروئید (به عنوان مثال، تیروئیدیت هاشیموتو، میکسدم ایدیوپاتیک و بیماری گریوز) است و غلظت قابل تشخیص آنتی بادی های ضد TPO در اکثر بیماران مبتلا به این اختلالات مشاهده می شود. بالاترین سطح آنتی بادی TPO در بیماران مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو مشاهده می شود. در این بیماری شیوع آنتی بادی های TPO حدود 90 درصد موارد است که منشا خود ایمنی بیماری را تایید می کند.

در بیماران مبتلا به کم کاری تیروئید تحت بالینی، وجود آنتی بادی های TPO با افزایش خطر ابتلا به کم کاری تیروئید همراه است. بسیاری از متخصصان غدد بالینی از تست آنتی بادی TPO به عنوان یک ابزار تشخیصی برای تصمیم گیری در مورد درمان بیمار مبتلا به کم کاری تیروئید تحت بالینی استفاده می کنند.

برخی از افراد دارای آنتی بادی TPO ممکن است بیماری تیروئید نداشته باشند. اما وجود آنتی بادی های TPO ممکن است خطر اختلالات تیروئیدی را در آینده افزایش دهد.

آنتی بادی تیروگلوبولین (TgAb)

 آنتی بادی آنتی تیروگلوبولین آزمایشی برای اندازه گیری آنتی بادی علیه پروتئینی به نام تیروگلوبولین است. این پروتئین در سلول های تیروئید یافت می شود، اما مقدار کمی از آن به جریان خون نشت می کند. تیروگلوبولین به عنوان یک پروهورمون در سنتز داخل تیروئید T4 و T3 عمل می کند. لیزوزوم های حاوی پروتئازها T4 و T3 را از Tg جدا می کنند و در نتیجه این هورمون ها آزاد می شوند .گاهی اوقات سیستم ایمنی علیه این پروتئین آنتی بادی تولید می کند و عملکرد غده تیروئید را مختل می کند.

TgAb را می توان در 30٪ از بیماران مبتلا به بیماری گریوز و در 85٪ از بیماران مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو تشخیص داد.

آنتی بادی های گیرنده هورمون محرک تیروئید (TSHR Ab)

شامل دو نوع اتوآنتی بادی است که به پروتئین های تیروئید که TSH به طور معمول به آنها متصل می شود (گیرنده های (TSH متصل می شود:

• ایمونوگلوبولین محرک تیروئید (TSI) به گیرنده ها متصل می شود و باعث تولید هورمون های تیروئید می شود که منجر به پرکاری تیروئید می شود.
• ایمونوگلوبولین مهاری اتصال تیروئید (TBII) از اتصال TSH به گیرنده ها جلوگیری می کند، تولید هورمون های تیروئید را مسدود می کند و در نتیجه کم کاری تیروئید ایجاد می کند. TBII به طور معمول آزمایش نمی شود، اما TSI اغلب برای کمک به تشخیص بیماری گریوز استفاده می شود.

در حالی که شناسایی آنتی بادی ها در تشخیص اولیه اختلالات  تیروئید ناشی از تیروئیدیت خودایمنی مفید است، پیگیری سطوح آنها در طول زمان برای تشخیص ایجاد کم کاری تیروئید یا پاسخ به درمان مفید نیست.

7. تیروگلوبولین(Tg)

تیروگلوبولین (Tg) نوعی پروتئین است که اختصاصاً از غده‌ی تیروئید تولید می‌شود.تست تیروگلوبولین غالباً به عنوان تومورمارکر برای ارزیابی تاثیر روش درمانی سرطان تیروئید و یا نظارت بر بروز مجدد سرطان انجام می‌گیرد. هر سرطان تیروئیدی موجب تولید تیروگلوبولین نمی‌شود ولی رایج‌ترین انواع آن مثل سرطان پاپیلاری(PTC) یا فولیکولار  (FTC ) تیروئید،  با افزایش سطح تیروگلوبولین خون همراه است.

ممکن است تست تیروگلوبولین به همراه آزمایش TSH، قبل از شروع درمان سرطان تیروئید برای بررسی تولید تیروگلوبولین از سلول‌های سرطانی، انجام بگیرد.

سطح تیروگلوبولین خون در همه‌ی افراد سالم در حد پایین است.

در صورت ابتلای فرد به سرطان تیروئید و افزایش مقادیر تیروگلوبولین او، احتمالاً بتوان از این پروتئین به عنوان تومورمارکر استفاده کرد. در پایش بروز مجدد سرطان، الگوی تغییرات در طی زمان بسیار مهم‌تر از نتیجه‌ی تست یک تیروگلوبولین است. کاهش مقادیر تیروگلوبولین در افرادی که تحت درمان بیماری گریوز بوده‌اند، نشانه‌ی پاسخ مثبت روش درمانی است.

8. کلسی تونین (Calcitonin)

کلسی تونین، هورمون پلی پپتیدی است که توسط سلول های c(پارافولیکولی)غده تیروئید ترشح شده و برداشت کلسیم از استخوان ها را با تنظیم تعداد و فعالیت استئوبلاست ها مهار میکند.کلسی تونین در پاسخ مستقیم به سطوح بالای کلسیم خون ترشح می‌شود و به جلوگیری از تغییرات ناگهانی در سطح کلسیم و از دست دادن بیش از حد کلسیم کمک میکند. با این حال، در مقایسه با هورمون پاراتیروئید و 1،25-دی هیدروکسی ویتامین D، نقش کلسی تونین در تنظیم کلسیم سرم در انسان ناچیز است. بنابراین اندازه گیری سطح کلسی تونین سرم در تشخیص اختلالات هموستاز کلسیم مفید نیست.

تومورهای بدخیم ناشی از سلول های C تیروئید (کارسینوم مدولاری تیروئید ( MTC معمولاً سطوح بالایی از کلسی تونین را تولید می کنند MTC.یک تومور بدخیم تیروئید غیرشایع است که کمتر از 5 درصد از کل بدخیمی های تیروئید را شامل می شود. (FMTC) می‌گویند.اندازه گیری کلسی تونین برای تشخیص کارسینوم مدولاری تیروئید(MTC)و بعد از عمل برای تشخیص عود یا متاستاز کارسینوم تیروئید استفاده می‌شود.این آزمایش برای اندازه گیری افزایش کلسی تونین پس از تحریک با کلسیم یا پنتاگاسترین انجام میشود.تشخیص زود هنگام کلسی تونین بالا منجر به تشخیص تومور قبل از گسترش سرطان میشود.(دو برابر شدن سطح سرمی با عود ارتباط دارد)

غلظت کلسی تونین سرم ممکن است در بیماران مبتلا به نارسایی مزمن کلیوی و سایر بیماری ها مانند هیپرپاراتیروئیدیسم، اختلالات لوسمی و اختلالات میلوپرولیفراتیو، سندرم زولینگر-الیسون، تیروئیدیت خودایمنی، سرطان های سلول کوچک و سلول بزرگ ریه، سرطان سینه و پروستات، ماستوسیتوز و انواع مختلف افزایش یابد.

عوامل مداخله گر در آزمایشهای تیرویید :

 در تفسیر آزمایش های تیرویید ،حتما باید عوامل مداخله گر در انواع آزمایش های تیرویید ، مانند سابقه ی مصرف دارو و غیره  را شناخت و مد نظر قرار داد.

در ادامه عوامل مداخله گر در تست های تیروئید ذکر شده است :

• داروهایی که ممکن است سطح TSH را افزایش دهند :  داروهای ضد تیروئید، داروهای ضد بارداری خوراکی یا OCP، لیتیوم، یدید پتاسیم، آمیودارون، بنسرازید، اریتروزین، فلوناریزین (مردان)، ایبنزامیک اسید، متی مازول، متوکلوپرامید، مورفین، پروپرانولول، داروهای حاوی ید، مواد رادیوگرافی، امینوگلوتتمید، فنیل بوتازون، سوء مصرف آمفتامین، نیتروپروساید، اتیونامید، رزورسینول، سولفونامیدها، 6-مرکاپتوپورین، سولفونیل اوره ها، دومپریدون، TRH ، والپروئیک اسید و تزریق TSH
• داروهایی که ممکن است سطح TSH را کاهش دهند:  آسپیرین، هپارین، آمیودارون، داروهای ضد آرتریت غیراستروئیدی، دوپامین ، استروئیدها، استیل سالالیسیلیک اسید، متفورمین، سوماتواستاتین، استروئیدهای آنابولیک، کاربامازپین، کورتیکواستروئیدها، گلوکوکورتیکوئیدها، هیدروکورتیزون، اینترفرون- alfa-2b ،فنی توئین، یدامید، لوودوپا، لووتیروکسین، مترگولین، نیفدیپین، T4 و T3

تغییر در زمان و طول دوره ی خواب ، روزه طولانی (گرسنگی) ، افسردگی ، مصرف داروهای ضد افسردگی ، وجود فاکتور روماتوئید (RF) ، آنتی بادی هتروفیل و اتوآنتی بادی هورمون تیروئید (به ویژه در بیماران مبتلا به اختلالات خود ایمنی) ، استرس حاد یا مزمن و بیماری حاد یا مزمن ممکن است باعث حصول نتایج کاذب شود (به طور کاذب سطح TSH را کاهش یا افزایش دهد.)

میزان TSH در خون، یک ریتم روزانه یا Diurnal دارد که در ساعت 2:00 تا 4:00 صبح به حداکثر غلظت خود می رسد.

آزمایش تیروکسین  (T4, Free T4)

داروهایی که ممکن است سطح T4 را افزایش دهند : کلوفیبرات، هروئین، متادون، پرفنازین، فنوتیازین ها، پروژستین ها، استروژن ها، فلوئورواوراسیل، آمیودارون، لووتیروکسین، داروهای حاجب رادیوگرافی (ایوپانوئیک اسید، ايپودات)، پروپرانولول.

داروهایی که ممکن است سطح T4 را کاهش دهند : استروئید های آنابولیک، آندروژن ها، آسپیرین، کلرپروپامید، کورتیکوتروپین، کورتیزون، پردنیزون، سولفونامیدها، آسپاراژیناز، آمینوسالیسیلیک اسید، دوپامین، یدیدها، لیوتیرونین، لیتیوم، متی مازول، پروپیل تیواوراسیل، سولفونیل اوره ها، هالوفنات، هپارین، فنیل بوتازون، فنی تویین، تولبوتامید، کلرپرومازین، رزرپین.

باید توجه داشت که بارداری سبب افزایش سطح T4 می شود.

آزمایش تری یدوتیرونین (T3 ,Free T3)

داروهایی که می توانند تری یدوتیرونین (T3) را افزایش دهند: آمیودارون، کلوفیبرات، سیتومل، استروژن ها، متادون، داروهای ضد بارداری خوراکی، فنوتیازین ها، تاموکسیفن، تربوتالین، تیروکسین، والپروئیک اسید.

داروهایی که می توانند تری یدوتیرونین (T3) را کاهش دهند: آمیودارون، استروئیدهای آنابولیک، آندروژن ها، داروهای ضد تیروئید، آسپرین، آتنولول، کاربامازپین، سایمتیدین، کورتیکواستروئیدها، فوروزماید، لیتیوم، فنی توئین، پروپرانولول، تئوفیلین.

باید توجه داشت که مقدار کل تری یدوتیرونین (T3) در بارداری افزایش می یابد، زیرا پروتئین های سرم در آن زمان افزایش می یابد. تری یدوتیرونین (T3) آزاد، با این حال، تحت تاثیر سطوح پروتئین نیست.

آزمایش تیروگلوبولین (Tg)   و  Anti Thyroglobulin

• افراد عادی، به ویژه زنان مسن، ممکن است آنتی بادی های آنتی تیروگلوبولین داشته باشند
• سطح تیروگلوبولین در بارداری افزایش می یابد.
• داروهایی که ممکن است سطح تیروگلوبولین را افزایش دهند: لووتیروکسین.
• اتوآنتی بادی های تیروگلوبولین (TgAb) ممکن است در اندازه گیری Tg اختلال ایجاد کنند. در صورت وجود TgAb، سطوح غیرقابل تشخیص Tg باید با احتیاط تفسیر شود. توصیه می شود که نتیجه Tg از نظر تطابق با تظاهرات بالینی بررسی شود.
• مقادیر Tg و TgAb تعیین شده توسط روش های مختلف ممکن است به طور قابل توجهی متفاوت باشد و نمی توان به طور مستقیم با یکدیگر مقایسه کرد. برخی از بیماران ممکن است در برخی روش ها آنتی بادی مثبت و در برخی دیگر آنتی بادی منفی باشند. مقایسه مقادیر از روش های مختلف ممکن است منجر به تفسیر بالینی اشتباه شود.

آزمایش کلسی تونین (Calcitonin)

• سطوح در زنان باردار طبیعی و در نوزادان بسیار بالا است.
• داروهایی که ممکن است باعث افزایش سطح شوند عبارتند از کلسیم، کوله سیستوکینین، اپی نفرین، گلوکاگون، پنتاگاسترین و داروهای ضد بارداری خوراکی.
• همولیز نمونه خون ممکن است نتایج آزمایش را تغییر دهد.

رفرنس :

https://www.thyroid.org/thyroid-function-tests/

https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/17556-thyroid-blood-tests

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30215224/

تهیه کننده :

مرضیه آزاد ، کارشناس ارشد ایمنی شناسی پزشکی -واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی راز

دکتر عزت اله اسدی ، متخصص پاتولوژی بالینی و تشریحی - آزمایشگاه راز