آزمایش CPK-MB (یا به اختصار CK-MB)یک نشانگر قلبی است که برای تشخیص انفارکتوس حاد قلب کاربرد دارد و میزان آنزیم کراتین کیناز اختصاصی موجود در عضلات قلب را در خون بیمار اندازه گیری می کند. CK-MB یکی از سه ایزوفرم آنزیم کراتین کیناز (CK) است.
این ایزوآنزیمها عبارتند از:
CK-MM (در عضلات اسکلتی و قلب یافت می شود).
CK-MB (بیشتر در قلب یافت می شود، اما مقدار کمی در ماهیچه اسکلتی نیز یافت می شود).
CK-BB (بیشتر در مغز و عضلات صاف مانند روده و رحم یافت می شود).
کراتین کیناز از سلول های عضلانی آزاد می شود و در مواقع آسیب عضلانی به خون وارد می شوند. مقدار کمی CK که به طور معمول در خون است، عمدتا CK-MM است. CK-BB تقریبا هرگز به خون نمی رسد، و CK-MB به طور معمول فقط زمانی که قلب آسیب دیده در مقادیر قابل توجه در خون وجود دارد. آزمایش CK سطح کل سه ایزوآنزیم را در مجموع اندازه گیری می کند (کراتین کیناز توتال). هنگامی که مقدار CK موجود در خون افزایش می یابد، آزمون CK-MB می تواند برای تعیین اینکه آیا این افزایش به علت آسیب های قلبی است یا آسیب عضلات اسکلتی کمک کننده باشد.
همینطور ممکن است این تست زمانی که که بیمار با درد قفسه سینه، یا علائم غیر اختصاصی مانند سرگیجه، تهوع، خستگی شدید و تنگی نفس به پزشک مراجعه کند، درخواست گردد.
CK و CK-MB در ابتدا آزمون اصلی برای تشخیص و کنترل حملات قلبی محسوب می شد، ولی در حال حاضر عمدتا توسط آزمایش تروپونین جایگزین شده است.
در افراد مبتلا به حمله قلبی حدود 3-6 ساعت پس از شروع درد قفسه سینه، CK-MB به طور قابل توجهی افزایش می یابد. بیشترین میزان CK-MB در 12-24 ساعت پس از حمله قلبی است و سپس در حدود 48-72 ساعت پس از حمله قلبی به حالت عادی باز می گردد. اگر دومین حمله قلبی یا آسیب دائمی وجود داشته باشد، سطح CK-MB کاهش پیدا نمی کند.
CK-MB معمولا غیر قابل تشخیص است و یا در خون بسیار پایین است.
درد قفسه سینه و افزایش سطح CK توتال به همراه افزایش اختصاصی CK-MB نشان دهنده احتمال حمله قلبی فرد به تازگی می باشد. سطوح کاهش یافته و سپس افزایش دوباره CK-MB ممکن است نشان دهنده دومین حمله قلبی و / یا آسیب دائمی قلبی باشد.
اگر CK-MB بالا باشد و نسبت CK-MB به CK توتال (شاخص نسبی) بیش از 5/2-3 باشد، احتمال آسیب دیدگی قلب وجود دارد. CK توتال بالا با شاخص نسبی زیر مقدار 5/2-3 می تواند نشان دهنده آسیب عضلات اسکلتی باشد. هر گونه آسیب عضلانی قلبی از جمله آسیب فیزیکی از ضربه، جراحی، التهاب و کاهش اکسیژن (ایسکمی) می تواند باعث افزایش CK و CK-MB، شود. ورزش شدید ممکن است هر دو شاخص CK و CK-MB را افزایش دهد، اما معمولا با شاخص نسبی پایین تری همراه است.
علاوه بر موارد گفته شده آسیب کلیوی نیز می تواند باعث افزایش سطح CK-MB گردد. در بیماری عضلانی مزمن، کم کاری تیروئید (T3، T4) و سوء مصرف الکل، CK-MB می تواند به میزان کمی افزایش یابد.
دلایل افزایش
التهاب عضله قلب، آريتمي هاي بطني، ایسكمي قلبی، جراحي آنوريسم قلبي و دفيبریلاسيون قلبي می توانند سطوح CPK-MB را افزایش دهند.
دلایل کاهش
بیماری های کبدی ناشی از الکل، ماههای اول حاملگی، هيپرتيروئيديسم، بيماري كوشينگ، بيماران با عفونت يا سپتي، آنهایی که توده عضلانی کمی دارند، آرتريت روماتوئيد، درماتومیوزیت، پلی میوزیت شدید، بيماري هاي بافت همبند و توده هاي متاستاز داده به كبد موجب کاهش سطح این آنزیم می شوند.
