ناپایداری میکروساتلایت یا MSI یکی از آزمایشاتی است که پزشکان برای بیماران مبتلا به سرطان درخواست می کنند. به طورکلی پیش آگهی و پاسخ به ایمونوتراپی در بیمارانی که MSI مثبت هستند نسبت به سایر بیماران بهتر است.
میکروساتلایت
میکروساتلایت ها توالی های پشت سرهم، متشکل از 1 تا 6 نوکلئوتید، که از 10 تا 50 مرتبه تکرار می شوند هستند.. به علت ساختار خاصی که دارند گاهی در حین تکثیر DNA دچار تغییراتی می شوند. در حالت طبیعی سیستم ترمیمی به نام mismatch repair (MMR) این تغییرات را شناسایی و تصحیح می کند. در صورتیکه این سیستم به درستی عمل نکند جهش های ژنتیکی در نواحی میکروساتلایت افزایش می یابد. در نتیجه، ناپایداری میکروساتلایت (MSI) به عنوان یک نشانگر برای نقص سیستم ترمیمی mismatch repair عمل کرده و با انواعی از سرطان ها مرتبط است.
سیستم ترمیم Mismatch Repair (MMR)
سیستم ترمیمMistmatch Repair یکی از مکانیسم های ترمیم در سلول است که در حفظ پایداری نواحی میکروساتلایت نقش دارد. در صورت ایجاد اختلال در عملکرد این سیستم، خطاهای متعددی در نواحی میکروساتلایت رخ می دهد، خطاها می توانند به صورت وارد شدن و یا حذف اشتباه نوکلئوتید در این نواحی تکراری باشند. سلول های دچار نقص سیستم ترمیم defective mismatch repair (dMMR)، اغلب دارای تعداد زیادی جهش DNA می باشند که ممکن است منجر به بروز سرطان شود.
پروتئین های متعددی در سیستم MMR نقش دارد که می توان به مواردی همچون MLH1، MSH2، MSH6، MSH3، PMS2، PMS1، EPCAMوPCNA اشاره نمود. هر نوع تغییر بیماریزا در ژنهای کد کننده این پروتئین ها می تواند موجب اختلال در عملکرد سیستم MMR میشود. در واقع به ناپایداری میکروساتلایت ها به دنبال عدم کفایت این سیستم ترمیمی Microsatellite instability (MSI) می گویند.
اختلال در سیستم ترمیم MMR می تواند ارثی و یا اسپورادیک باشد. سندرم لینچ در اثر جهش ارثی در ژن های MLH1، MSH2، MSH6، EPCAM و PMS2 ایجاد می شود و شایع ترین فرم ارثی سرطان روده است. افراد مبتلا به سندرم لینچ، جهش را از والدین خود به ارث می برند و به علت نقص در سیستم ترمیم MMR، مستعد ابتلا به انواعی از سرطان ها از جمله سرطان روده، اندومتریوم، معده، تخمدان، مجاری ادراری، روده کوچک و … می باشند. اکثر تومورهای MSI مثبت، اسپورادیک هستند. این یعنی جهش در ژن های سیستم ترمیم MMR تنها در سلول های سرطانی رخ داده است.
آزمایش بررسی ناپایداری میکروساتلایت (MSI test)
آزمایش میکروساتلایت بر اساس مقایسه ی اندازه ی میکروساتلایت ها در بافت سرطانی و بافت نرمال همان فرد انجام می شود. افزایش طول تکرارها در بافت سرطانی نسبت به بافت سالم نشان دهنده ی نقص در سیستم ترمیمی MMR است.
اندیکاسیون انجام آزمایش MSI
در بسیاری از اختلالات، بررسی MSI جهت تشخیص (Diagnosis) و اتخاذ مسیر درمانی صحیح (Treatment) حائز اهمیت است. از جمله این سرطانها میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
- سرطان تخمدان
- سرطان دهانه رحم
- سرطان روده
- سندرم لینچ
- سرطان پروستات
- سرطان پانکراس
- سرطان کبد
- سرطان بیضه
- اتخاذ تصمیم جهت تجویز داروی 5-فلوئورواوراسیل(5FU)
- اتخاذ تصمیم جهت تجویز کیترودا (پمبرولیزومب)
- بررسی پیش آگهی بیمار
