آزمایشات پروتئین ادرار، میزان پروتئین آزاد شده در ادرار را اندازه گیری می‌کند. میزان طبیعی دفع پروتئین ادرار کمتر از ۱۵۰ میلی‌گرم در روز و کمتر از ۳۰ میلی گرم آلبومین در روز است. سطوح بالاتر ممکن است به طور موقت با شرایطی مانند عفونت، استرس، بارداری، رژیم غذایی، قرار گرفتن در معرض سرما یا ورزش سنگین دیده شود. وجود مداوم پروتئین در ادرار آسیب احتمالی کلیه یا برخی شرایط دیگر را نشان می‌دهد که برای تعیین علت نیاز به آزمایشات تکمیلی است.
انواع مختلفی از آزمایشات پروتئین ادرار وجود دارد، از جمله:
- سنجش نیمه کمی پروتئین ادرار به کمک نوار تست (dipstick) ممکن است به عنوان بخشی از آزمایش ادرار در یک نمونه ادرار تصادفی انجام گردد.
- مقدار پروتئین در یک نمونه ادرار ۲۴ ساعته ممکن است اندازه‌گیری شود و به عنوان مقدار پروتئین دفع شده در هر ۲۴ ساعت گزارش شود.
- مقدار پروتئین در یک نمونه ادرار تصادفی ممکن است همراه با کراتینین ادرار اندازه‌گیری شود و به عنوان نسبت پروتئین ادرار به کراتینین گزارش شود (UPCR).
کراتینین، یک محصول جانبی متابولیسم عضله است که به‌طور معمول با سرعت ثابت در ادرار دفع می‌شود. وقتی هر دو آزمایش کراتینین ادرار و آزمایش تصادفی پروتئین ادرار انجام شود، نسبت پروتئین به کراتینین حاصله نشان دهنده صحت آزمایش پروتئین ادرار ۲۴ ساعته است. از آنجا که جمع‌آوری ادرار به مدت ۲۴ ساعت می‌تواند برای بزرگسالان طاقت فرسا و برای نوزادان و کودکان دشوار باشد، گاهی اوقات آزمایش نسبت پروتئین ادرار به کراتینین به طور تصادفی جایگزین نمونه ۲۴ ساعته پروتئین ادرار می‌شود.
پروتئین‌های پلاسما برای همه موجودات زنده ضروری هستند. کلیه‌ها (دو عضوی که در قسمت تحتانی پشتی قفسه سینه وجود دارند)، با فیلتر کردن خون و برداشت و حذف مواد زائد از طریق دفع ادرار، این پروتئین‌ها را پس می‌گیرند. وقتی کلیه‌ها به‌طور طبیعی کار می‌کنند، پروتئین‌های فیلتر شده را دوباره جذب می‌کنند و آن‌ها را به خون برمی‌گردانند.
با این حال، اگر کلیه‌ها به دلیل شرایط دیگر آسیب ببینند یا به خطر بیفتند، در فیلتر کردن به مشکل بر می‌خورند و باعث می‌شوند مقادیر قابل تشخیص پروتئین وارد ادرار شود. آزمایش معمولی ادرار با استفاده از نوار تست ادرار، وجود آلبومین را اندازه گیری می‌کند. آلبومین، پروتئینی است که توسط کبد تولید می‌شود و حدود ۵۰٪ -۶۰٪ پروتئین موجود در خون را تشکیل می‌دهد. بقیه شامل مخلوطی از گلوبولین‌ها از جمله ایمونوگلوبولین‌ها است. با پیشرفت آسیب کلیه، میزان آلبومین در ادرار افزایش می‌یابد، که یک عامل کلیدی در تشخیص زود هنگام یک اختلال بالقوه کلیه است.
به وجود پروتئین در ادرار، پروتئینوریا گفته می‌شود که اغلب در بیماری‌های مزمن، مانند دیابت و یا فشار خون بالا دیده می‌شود.
افزایش مقادیر پروتئین در ادرار، افزایش آسیب کلیه را نشان می‌دهد. اغلب علائم و نشانه‌هایی با آسیب زودرس کلیه وجود ندارد. با پیشرفت آسیب کلیه، یا اگر دفع پروتئین شدید باشد، ممکن است علائمی مانند تجمع مایعات (اِدِم)، تنگی نفس، حالت تهوع و خستگی در فرد ایجاد کند.
تولید پروتئین بیش از حد در بیماری مولتیپل میلوما، لنفوم و آمیلوئیدوز دیده می‌شود که می‌تواند همچنین منجر به پروتئینوری شود.
وجود آلبومین در ادرار (آلبومینوریا) شاخص بارز بیماری کلیوی در افراد دیابتی و یا افراد با فشار خون بالا است. بنابراین توصیه می‌شود افرادی که دارای این شرایط هستند، به طور منظم از نظر وجود آلبومین در ادرار درمقایسه با پروتئین کل ادرار، مورد غربالگری قرار گیرند
