آگاهی از سندرم دوشن

DMD بیماری مغلوب وابسته X است، که از هر 5000 نوزاد پسر حدود 1 نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. اولین علائم در سن 2 تا 3 سالگی آشکار می شوند. از دست دادن تدریجی بافت و عملکرد عضلانی منجر به وابستگی به ویلچر در سن 12 سالگی، نیاز به دستگاه ونتیلاتور در سن 20 سالگی و مرگ زودرس، معمولاً در دهه سوم یا چهارم زندگی می‌شود. این بیماری در زنان بسیار نادر است (کمتر از 1 در میلیون) و محدود به گزارش های موردی از افراد مبتلا به سندرم ترنر، یک جابجایی شامل DMD یا افراد دارای جهش DMD دو آللی است.

علامت اصلی دیستروفی عضلانی تحلیل و ضعف پیشرونده عضلانی است که بسته به نوع دیستروفی عضلانی عوارض و علائم مختلفی در سنین متفاوت به وجود می آورد.

هزاران جهش مختلف در بیماران مبتلا به دیستروفی عضلانی دوشن یافت شده است که تقریباً ۶۰ تا ۷۰ درصد جهش‌ها در این بیماران حذف، ۵ تا ۱۵ درصد جهش تکراری و ۲۰ درصد جهش‌ های نقطه‌ای، حذف‌ یا درج‌ کوچک هستند. اکثر حذف ها و تکرارها درون اگزون ها قرار دارند که مناطق حساس و پرخطری هستند.

اگرچه بیش از 99 درصد بیماران مبتلا به دیستروفی عضلانی دوشن دارای حذف، تکرار یا جهش کوچک هستند، اما بازآرایی ژنومی بزرگتر بین یک کروموزوم X و یک اتوزوم (کروموزوم غیر جنسی) نیز گزارش شده است. چندین مورد جابجایی در هر دو جنس مذکر و مونث هم گزارش شده، که در زنان به دلیل غیر فعال‌سازی غیر تصادفی کروموزوم X بی‌تأثیر است. جهش های جدید نیز در DMD رایج هستند. در واقع، دیستروفی عضلانی دوشن توسط جهش‌های) de novo جدید) سلول های زایشی در یک سوم بیماران ایجاد می‌شوند.

مادرانی که ناقل سوماتیک جهش های دیستروفی عضلانی دوشن نیستند اما فرزندانی مبتلا به DMDدارند، به دلیل موزائیسم سلول های زایشی در معرض خطر داشتن فرزند دیگری با دیستروفی عضلانی دوشن هستند زیرا درصدی از تخمک های آن ها حامل جهش می باشد. فراوانی موزاییسم در تخمک ها یا اسپرم ها در هر فرد متفاوت است، اما می تواند تا 14% باشد.

تشخیص، غربالگری و پیشگیری دیستروفی عضلانی دوشن

در پسران 2 تا 4 ساله که تاخیر حرکتی، ضعف عضلانی، ساق پاهای هیپرتروفیک و علامت Gowers (حالتی که بیماران هنگام برخاستن از زمین برای جبران ضعف عضلات بالای ساق و لگن از دستان خود استفاده می کنند)، وجود دارد باید مشکوک به دیستروفی عضلانی دوشن شد. سطح کراتین کیناز پلاسماCK باید در این افراد اندازه گیری شود، زیرا سطح CK معمولاً در بیماران مبتلا به DMD از بدو تولد به طور قابل توجهی افزایش می یابد و سطوح بیش از 20000 U/L دیده می شود.

همچنین سطح آسپارتات ترانس آمیناز پلاسما (AST) و آلانین ترانس آمیناز (ALT) در بیماران مبتلا به دیستروفی عضلانی دوشن به دلیل آسیب مداوم عضلانی و بیان بالای این آنزیم ها در عضلات اسکلتی افزایش می یابد. با این حال، سطح AST و ALT معمولاً به عنوان بخشی از یک کار تشخیصی استاندارد بیماران مشکوک به دیستروفی عضلانی دوشن ارزیابی نمی‌شود، زیرا سطح CK یک نشانگر خاص‌تر آسیب عضلانی است.

همچنین نمی توان تنها بر اساس سطح بالا CK پلاسما تشخیص داد، تایید ژنتیکی و شناسایی جهش DMD برای تایید تشخیص بسیار مهم است.

اگرچه تعیین توالی اگزوم یا توالی یابی ژن احتمالاً برای همه بیماران مشکوک به بیماری های ارثی در آینده معمول خواهد بود اما در حال حاضر، انجام تشخیص ژنتیکی با استفاده از یک رویکرد مقرون به صرفه تر با آزمایش MLPA یا CGH ARRAY ارزیابی می‌شود. بیوپسی عضلانی برای اکثر بیماران مورد نیاز نیست و تنها زمانی انجام می شود که هیچ جهشی با استفاده از MLPA، CGH ARRAY یا توالی SANGER تشخیص داده نشود.

غربالگری نوزادان دیستروفی عضلانی دوشن

اندازه گیری سطح کراتین کیناز سرمی CK می تواند برای غربالگری دیستروفی عضلانی دوشن نوزادان (DMD-NS) نیز استفاده شود. در نوزادانی که سطح CK آنها بالا است، برای تایید تشخیص باید از آزمایش جهش دیستروفی عضلانی دوشن استفاده شود.

نکته قابل توجه، غربالگری برای افزایش CK می تواند سایر بیماری های عضلانی را شناسایی کند.

علاوه بر این، تشخیص زودهنگام دیستروفی عضلانی دوشن باید منجر به ارجاع فوری برای مشاوره ژنتیکی شود و وضعیت ناقل مادر را مشخص کند. گزینه های باروری، مانند تشخیص ژنتیکی قبل از لانه گزینی یا آزمایش ژنتیکی قبل از تولد از طریق پرزهای کوریونی یا نمونه برداری مایع آمنیوتیک، به زنان ناقل توصیه میشود که خطر عود DMD را در این خانواده ها محدود می کند. علاوه بر این، زنان ناقل باید در مورد توصیه های مربوط به خطر بالاتر ابتلا به کاردیومیوپاتی مطلع شوند.

غربالگری قبل از تولد برای DMD

غربالگری غیر تهاجمی قبل از تولد در مراقبت های معمول دوران بارداری، آزمایش CELL FREE DNA است که آنوپلوئیدی‌های جنینی (معمولاً تریزومی 21، 13 و 18 ) را تشخیص ‌میدهد، علاوه بر این NUMBER VARIATION (CNV) ‌COPY های مادر را هم نشان می‌دهد که پیامدهای آن باید ارزیابی شود زیرا CNVها در دیستروفی عضلانی دوشن از شایع ترین CNV های مادری هستند که مشاهده می شوند.

علیرغم پیشرفت های عمده درمانی در ۳۰ سال گذشته، هیچ درمانی برای دیستروفی عضلانی دوشن وجود ندارد اما بهبود در مراقبت بیمار و مدیریت بیماری، پیشرفت بیماری را کند کرده، کیفیت و طول عمر را بهبود می بخشد.

استاندارد مراقبتی شامل مراقبت های تنفسی، مدیریت تغذیه با استفاده از لوله تغذیه، درمان کاردیومیوپاتی و مدیریت ارتوپدی و روانشناختی است. کورتیکو استروئیدها نیز توسط اکثر بیماران برای بهبود عملکرد و قدرت عضلانی و به تاخیر انداختن از دست دادن حرکت استفاده می شود. با این حال، این عوامل فقط می توانند پیشرفت بیماری را کاهش دهند.

در طول دو دهه گذشته، چندین رویکرد درمانی بر مراحل مختلف پاتوفیزیولوژی DMD متمرکز شده‌اند. این رویکردها را می توان به طور کلی به رویکردهایی که بازسازی تولید دیستروفین را هدف قرار می دهند و رویکردهایی که سعی در کاهش پیامدهای ثانویه کمبود دیستروفین دارند، تقسیم کرد. تعدادی از این رویکردها در کارآزمایی‌های بالینی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و در محیط‌های بالینی در دسترس نیستند. اما برخی از این رویکردها در ایالات متحده آمریکا، اروپا و ژاپن تأییدیه قانونی دریافت کرده اند. با این حال، ما امیدواریم که حداقل برخی از رویکردهایی که در حال حاضر تحت بررسی هستند، در آزمایشات بالینی سودمند باشند و درمان های تایید شده برای دیستروفی عضلانی دوشن در آینده نزدیک افزایش یابد.

در آزمایشگاه تخصصی رازژنوم مشاوره ژنتیک و تشخیص پیش از تولد برای بیماری دیستروفی عضلانی دوشن، زیر نظر متخصص ژنتیک انجام می شود.

شما می‌توانید با تست ژنتیکی پیش از لانه گزینی (PGD) از طریق روش IVF، از انتقال بیماری به نسل بعد جلوگیری کنید و فرزند سالمی داشته باشید.

تهیه کننده :

مرضیه آزاد ، کارشناس ارشد ایمنی شناسی پزشکی -واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی راز

دکتر عزت اله اسدی ، متخصص پاتولوژیست بالینی- آزمایشگاه راز