کووید-19(COVID-19)   یک بیماری عفونی است که توسط ویروسی به نام SARS-CoV-2 ایجاد می‌شود. این بیماری برای اولین بار در اواخر سال 2019  در شهر ووهان چین شناسایی شد و به سرعت در سراسر جهان گسترش یافت و به یک پاندمی تبدیل شد.

طبقه بندی ویروس SARS-CoV-2

• خانواده: کروناویریده (Coronaviridae)
• زیرخانواده:  Orthocoronavirinae
• جنس: بتاکروناویروس (Betacoronavirus)
• گونه SARS-related coronavirus

ویروس SARS-CoV-2 یک ویروس  RNA دار است که دارای یک پوشش لیپیدی است. این ویروس دارای پروتئین‌های سطحی به نام پروتئین اسپایک  (S) است که نقش مهمی در اتصال به سلول‌های میزبان و ورود به آن‌ها دارد.

 علائم بالینی کووید-19

علائم کووید-19 بسیار متنوع است و می‌تواند از بدون علامت (آسمپتوماتیک) تا علائم شدید و تهدید کننده حیات متغیر باشد. علائم شایع شامل موارد زیر است:

• علائم تنفسی: تب، سرفه خشک، تنگی نفس، درد قفسه سینه، آبریزش بینی، گلودرد
• علائم عمومی: خستگی، بدن درد، سردرد، لرز
• علائم گوارشی: تهوع، استفراغ، اسهال
• از دست دادن حس بویایی (آنوسمی) یا چشایی )آگیوزیا( این علائم به طور خاص در کووید-19 دیده می‌شوند.
• علائم کمتر شایع: بثورات پوستی، قرمزی چشم، گیجی، لخته شدن خون، اختلالات عصبی

شدت علائم به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله سن، وضعیت سلامتی زمینه‌ای، واریانت ویروس، و وضعیت واکسیناسیون. افراد مسن، افراد دارای بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های تنفسی، چاقی و افراد دارای نقص ایمنی بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری شدید هستند.

پاتوفیزیولوژی کووید-19

1. ورود ویروس: ویروس SARS-CoV-2 از طریق پروتئین اسپایک خود به گیرنده ACE2 (آنزیم مبدل آنژیوتانسین2) که در سطح بسیاری از سلول‌های بدن، به‌ویژه سلول‌های ریه، قلب، کلیه و روده وجود دارد، متصل شده و وارد سلول‌ها می‌شود.
2. تکثیر ویروس: پس از ورود به سلول، ویروس در داخل سلول تکثیر می‌شود و سلول را نابود می‌کند.
3. پاسخ ایمنی: سیستم ایمنی بدن به عفونت ویروسی پاسخ می‌دهد و باعث التهاب می‌شود. این پاسخ التهابی می‌تواند منجر به آسیب بافتی و علائم مختلف بیماری شود.
4. طوفان سیتوکین: در برخی موارد شدید، پاسخ ایمنی بیش از حد می‌تواند باعث آزاد شدن مقادیر زیادی سیتوکین ( پروتئین‌های التهابی)  شود که به طوفان سیتوکین معروف است. این طوفان سیتوکین می‌تواند منجر به آسیب شدید اندام‌ها و نارسایی آن‌ها شود.
5. مشکلات تنفسی: آسیب به سلول‌های ریه باعث التهاب ریه‌ها ( پنومونی) و مشکلات تنفسی می‌شود.

اختلالات خونی: کووید-19 می‌تواند باعث اختلال در سیستم انعقاد خون و ایجاد لخته‌های خون شود که می‌تواند منجر به سکته قلبی و مغزی شود.همچنین می تواند باعث اختلال در عملکرد کلیه و کبد شود. یکی از مطالعات اخیز نیز علائم آسیب کبدی را در فردی مبتلا به ویروس کرونا نشان داده است. برخی از بیماران مبتلا به COVID-19 حاد که در بیمارستان بستری هستند، در این شرایط ممکن است دچار آسیب های کلیوی حاد شده یا حتی به پیوند کلیه نیاز پیدا کنند.

 اپیدمیولوژی کووید-19

• گستردگی جهانی: کووید-19 یک پاندمی جهانی است که تمام کشورها و مناطق جهان را تحت تأثیر قرار داده است.
• میزان ابتلا: میزان ابتلا و مرگ و میر ناشی از کووید-19 در مناطق مختلف و در زمان‌های مختلف متفاوت بوده است.
• واریانت‌ها: ظهور واریانت‌های جدید ویروس، مانند واریانت‌های آلفا، بتا، دلتا و امیکرون، بر میزان انتقال، شدت بیماری و اثربخشی واکسن‌ها تأثیر گذاشته است.

راه‌های انتقال کووید-19

• قطرات تنفسی: اصلی‌ترین راه انتقال کووید-19 از طریق قطرات تنفسی است که هنگام سرفه، عطسه، صحبت کردن یا تنفس فرد مبتلا در هوا پخش می‌شوند.
• تماس نزدیک: تماس نزدیک با فرد آلوده، به ویژه در فاصله کمتر از 2 متر، می‌تواند منجر به انتقال ویروس شود.
• تماس با سطوح آلوده: تماس با سطوحی که به ویروس آلوده شده‌اند و سپس لمس صورت (دهان، بینی و چشم) می‌تواند باعث انتقال ویروس شود.
• انتقال هوابرد (در شرایط خاص): در شرایط خاص، مانند فضاهای بسته و تهویه نامناسب، امکان انتقال ویروس از طریق ذرات کوچک معلق در هوا (آئروسل) وجود دارد.

روش‌های تشخیصی کووید-19

پس از دنیاگیری ویروس کووید 19، بسیاری از متخصصین سراسر دنیا معتقدند که بحران کرونا، نیاز جوامع بشری به تشخیص های زودهنگام، فوری و دقیق در کنترل انتشار ویروس ها را به وضوح نشان می ‌دهد.

تشخیص علائم کرونا و شناسایی سریع افراد آلوده، به قرنطینه شدن فوری و ارائه مراقبت ‌های پزشکی مناسب کمک میکند و در نتیجه، خطر شیوع این ویروس کاهش می ‌یابد.

علاوه بر این، این روزها روش ‌های تشخیصی مختلفی برای شناسایی موارد کرونا مورد استفاده قرار می‌ گیرند که هرکدام دارای مزایا و معایب خاص خودشان هستند. در ادامه به بررسی تکنیک ‌های تشخیصی مختلف میپردازیم تا بدانید برای تشخیص کرونا چه آزمایشی باید انجام داد.

1. تست  PCR (واکنش زنجیره پلیمراز)

تست  PCR رایج‌ترین و دقیق‌ترین روش برای تشخیص عفونت فعال با ویروس    SARS-CoV-2 است. این تست، به دنبال شناسایی مواد ژنتیکی ویروس (RNA)  در نمونه‌های گرفته شده از بدن فرد می‌گردد.

• نمونه‌گیری: نمونه‌ها معمولاً از طریق سواب بینی-حلقی ( سوابی که از قسمت پشتی بینی و گلو گرفته می‌شود ( یا سواب دهانی-حلقی( از قسمت پشتی دهان و گلو) جمع‌آوری می‌شوند. گاهی اوقات، نمونه خلط (مخاطی که در هنگام سرفه تولید می‌شود) نیز ممکن است برای آزمایش استفاده شود.

• روش انجام: در آزمایشگاه، RNA  ویروس از نمونه استخراج شده و با استفاده از روش PCR تکثیر می‌شود. این فرایند باعث افزایش مقدار RNA  ویروس شده و امکان شناسایی آن را حتی در صورت وجود مقدار کم ویروس در نمونه فراهم می‌کند.
• مزایا:
  • دقت بالا: PCR به عنوان دقیق‌ترین روش برای تشخیص عفونت فعال شناخته می‌شود.
  • حساسیت بالا: این تست قادر به شناسایی حتی مقادیر بسیار کم ویروس در نمونه است.
  • قابلیت تشخیص سویه‌ها: PCR می‌تواند برای شناسایی سویه‌های مختلف ویروس SARS-CoV-2 نیز مورد استفاده قرار گیرد.

این آزمون برای تشخیص وجود و یا عدم وجود ویروس کرونا (SARS-CoV-2) در بدن استفاده می‌شود. نتیجه‌ی آزمایش PCR  می‌تواند به شرح زیر باشد:

1. نتیجه مثبت: اگر نتیجه آزمایش PCR مثبت باشد، این به‌معنی وجود ویروس در تست شما است. یعنی در زمانی که نمونهٔ آزمایشی گرفته شده است، شما بیمار هستید و مبتلا به عفونت کرونا هستید. در این صورت، شما باید تدابیر ایمنی و بهداشتی مناسب را رعایت کنید، به خانهٔ خود بروید و با پزشک خود تماس بگیرید تا بتوانید دربارهٔ درمان و مراقبت‌های لازم مشورت کنید.
2.  نتیجه منفی: اگر نتیجه آزمایش PCR منفی باشد، این به‌معنی عدم وجود ویروس در تست شما است. یعنی در زمانی که نمونهٔ آزمایشی گرفته شده است، شما به عفونت کرونا مبتلا نیستید. اما در نظر داشته باشید که یک نتیجه منفی همیشه به این معنی نیست که هیچ عفونتی وجود نداشته است. در برخی موارد، ممکن است نمونه‌ای که گرفته شده برای آزمایش دچار خطا باشد یا غلط ذخیره شود. همچنین، نتیجه منفی آزمایش ممکن است در دوره الودگی ویروس (معمولاً در اولین روزهای بیماری) ظاهر نشود. پس در صورت داشتن علائم بیماری کرونا و یا مخالطه با افراد مبتلا، بهتر است اقدامات احتیاطی و مراحل دیگر آزمایش را با پزشک خود مشاوره کنید.

همچنین، در گزارش نتیجه آزمایش PCR کرونا، معمولاً جزئیاتی مانند تاریخ و زمان انجام آزمایش، نوع آزمون، نوع نمونه‌برداری و مقدار سیکل‌های آمپلیفیکیشن (Cycle Threshold) نیز قید می‌شود. این جزئیات ممکن است برای پزشکان و متخصصان بهداشتی مفید باشند تا بتوانند معیارهای مورد نیاز را تحلیل کنند و تصمیم‌گیری بهتری درباره شما اتخاذ کنند.

2. تست آنتی‌ژن

 تست‌های آنتی‌ژن کووید-19 به عنوان ابزاری سریع و مؤثر برای تشخیص عفونت فعال ویروس  SARS-CoV-2 توسعه یافته‌اند. این تست‌ها به ویژه در شرایطی که نیاز به نتایج سریع داریم، مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ادامه به بررسی جزئیات مربوط به تست‌های آنتی‌ژن کووید-19 می‌پردازیم.

تست‌های آنتی‌ژن به دنبال شناسایی پروتئین‌های مشخصی از ویروس  SARS-CoV-2 در نمونه‌های بیولوژیکی (معمولاً از ترشحات بینی یا گلو) هستند. در این تست‌ها، با استفاده از آنتی‌بادی‌هایی که به این پروتئین‌ها متصل می‌شوند، وجود ویروس در نمونه مشخص می‌شود.

کاربردهای تست‌های آنتی‌ژن

• تشخیص سریع: این تست‌ها به‌ویژه در مراکز بهداشتی، نهادهای عمومی و مدارس برای شناسایی سریع افراد مبتلا به کووید-19 استفاده می‌شوند.
• غربالگری: در مکان‌هایی که خطر شیوع بالاست، مانند بیمارستان‌ها و خانه‌های سالمندان، تست‌های آنتی‌ژن به عنوان بخشی از پروتکل‌های غربالگری به‌کار می‌روند.
• کنترل شیوع: این تست‌ها می‌توانند به شناسایی و کنترل شیوع ویروس در جوامع کمک کنند.

تست‌های آنتی‌ژن کووید-19 ابزار ارزشمندی در مدیریت و کنترل شیوع این بیماری هستند. هرچند که دقت کمتری نسبت به تست‌های PCR دارند، اما سرعت و هزینه پایین آن‌ها می‌تواند در شرایط خاص از جمله شیوع سریع بیماری بسیار مفید باشد. توجه به نتایج این تست‌ها و استفاده از آن‌ها به عنوان بخشی از استراتژی‌های جامع تست و ردیابی مبتلایان به کووید-19، می‌تواند به کنترل هرچه بهتر این پاندمی کمک کند.

3. تست آنتی‌بادی (سرولوژی)

 تست‌های سرولوژی  COVID-19 برای تشخیص وجود آنتی‌بادی‌های تولید شده توسط سیستم ایمنی بدن در پاسخ به عفونت ویروس  SARS-CoV-2 استفاده می‌شوند. این آنتی‌بادی‌ها نشان می‌دهند که فرد در گذشته به ویروس مبتلا شده است، اما نمی‌توانند نشان دهند که آیا فرد در حال حاضر به ویروس مبتلا است یا خیر. انواع مختلفی از تست‌های سرولوژی وجود دارد که هر کدام به دنبال نوع خاصی از آنتی‌بادی هستند:

تست‌های IgM و IgG:

• IgM: این آنتی‌بادی‌ها معمولاً در مراحل اولیه عفونت (معمولا چند روز تا چند هفته پس از عفونت) تولید می‌شوند. وجود IgM در خون نشان دهنده عفونت نسبتا جدید است. اما به خاطر زمان محدود تولید IgM، در صورت گذشت زمان، ممکن است تشخیص این آنتی‌بادی ها دقیق نباشد.
• IgG: این آنتی‌بادی‌ها در مراحل بعدی عفونت (معمولا چند هفته پس از عفونت) تولید می‌شوند و ماندگاری طولانی‌تری در خون دارند. وجود IgG در خون نشان دهنده عفونت گذشته یا یک ایمنی نسبتاً طولانی مدت است.
• تست‌های ترکیبی IgM/IgG:  بسیاری از تست‌های سرولوژی، هر دو آنتی‌بادی IgM و IgG را به طور همزمان تشخیص می‌دهند که اطلاعات جامع‌تری در مورد تاریخچه عفونت ارائه می‌دهند.

کاربردهای تست‌های سرولوژی COVID-19

تست‌های سرولوژی COVID-19 دارای کاربردهای مختلفی هستند، از جمله:

• تشخیص عفونت گذشته: این تست‌ها می‌توانند نشان دهند که فرد در گذشته به ویروس SARS-CoV-2 مبتلا شده است، حتی اگر علائم بیماری را نداشته باشد.
• برنامه‌ریزی واکسیناسیون: در برخی موارد، تست‌های سرولوژی می‌توانند برای تعیین نیاز به واکسیناسیون استفاده شوند.
• مطالعات اپیدمیولوژیک: این تست‌ها در مطالعات اپیدمیولوژیک برای بررسی میزان شیوع عفونت در جمعیت‌ها استفاده می‌شوند.
• بررسی ایمنی جمعی: اطلاعات حاصل از این تست‌ها می‌تواند در ارزیابی سطح ایمنی جمعی در یک جمعیت مورد استفاده قرار گیرد.

مطالعه طول مدت ایمنی پس از عفونت یا واکسیناسیون: این تست ها می تواند در بررسی مدت زمان حفاظت ایجاد شده توسط ایمنی بدن پس از بهبودی از بیماری یا واکسیناسیون کمک کند.

اگر گمان می‌کنید به ویروس کرونا مبتلا هستید و یا علائم کووید 19 را نشان می‌دهید، مهم است که هر چه زودتر آزمایش انجام دهید تا امکان سرایت آن به بقیه افراد کاهش پیدا کند.

تست های مولکولی و سرولوژی کرونا در آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک راز با رعایت کلیه پروتکل‌های بهداشتی و با استفاده از تکنولوژی‌های روز انجام می‌شود و نتیجه آن در کمتر از ۲۴ ساعت به‌صورت آنلاین یا به‌شکل چاپی و هولوگرام‌دار در اختیار شماست.

برای هماهنگی انجام آزمایش و انجام نمونه‌برداری در منزل یا آزمایشگاه، با پذیرش آزمایشگاه راز تماس بگیرید.

پس از هماهنگی و تماس جهت نمونه گیری از سوی آزمایشگاه کادر نمونه‌گیر متخصص مجموعه آزمایشگاهی راز با رعایت پروتکل های بهداشتی به خانه شما اعزام شده و نمونه گیری را انجام داده و نتیجه ی آزمایشات در کمتر از 24 ساعت به صورت آنلاین از طریق همین سایت در اختیارتان قرار می گیرد.

مرکز تخصصی راز شیراز، یکی از بهترین آزمایشگاه‌های شیراز برای انجام این آزمایش ها است. نتایج آزمایش‌ها در این مرکز با رعایت دقیق کلیه استانداردها، دارای حداکثر دقت است. تخصص و مهارت نیروهای تیم راز، و کیفیت و دقت دستگاه‌های بکار رفته در آزمایشگاه راز، آن را تبدیل به یکی از مجهزترین مراکز آزمایشگاهی بخش خصوصی دراستان فارس کرده است.

همکاران ما در آزمایشگاه راز شیراز با شماره تلفن‌های 07132369393-6 و یا از طریق واتساپ با شماره 09914444130 منتظر دریافت سؤالات و راهنمایی شما در این زمینه هستند.

روش‌های درمان کووید-19

• درمان حمایتی: استراحت، مصرف مایعات، کاهش تب و درد با داروهای مسکن
• اکسیژن درمانی: در موارد شدید که بیمار دچار تنگی نفس است، ممکن است نیاز به اکسیژن‌تراپی باشد.
• داروهای ضدویروسی: برخی داروهای ضدویروسی مانند رمدسیویر (Remdesivir) ممکن است در موارد شدید بیماری استفاده شوند.
• کورتیکواستروئیدها: در برخی موارد شدید، کورتیکواستروئیدها مانند دگزامتازون (Dexamethasone) برای کاهش التهاب و جلوگیری از عوارض شدید بیماری استفاده می‌شوند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها: از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های باکتریایی ثانویه که ممکن است در بیماران مبتلا به کووید-19 ایجاد شود، استفاده می‌شود.
• درمان‌های جدیدتر: داروهای مهارکننده پروتئاز و آنتی بادی های مونوکلونال، در برخی موارد بیماری استفاده می شوند.

پیشگیری از کووید-19

• واکسیناسیون: واکسن‌های کووید-19 نقش مهمی در کاهش شدت بیماری، بستری شدن و مرگ و میر ناشی از آن دارند.

رعایت بهداشت: شستشوی مکرر دست‌ها با آب و صابون، استفاده از ضدعفونی‌کننده‌ها، رعایت فاصله اجتماعی، استفاده از ماسک در مکان‌های عمومی و تهویه مناسب فضاها.

• تهیه کننده :

مرضیه آزاد ، کارشناس ارشد ایمنی شناسی پزشکی -واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی راز

• زیر نظر :

 دکتر احمد منبتی ،متخصص پاتولوژی بالینی و فلوشیپ هماتوپاتولوژی آزمایشگاه راز