بیماری لوسمی میلوئید مزمن (Chronic myeloid leukemia) یا به اختصار CML، یکی از انواع سرطان خون یا لوکمی است که با تولید بیش از حد سلول های میلوئیدی نابالغ و بالغ در خون محیطی (peripheral blood)، مغز استخوان و طحال مشخص می شود. این اختلال کلونال بدخیم (malignant clonal disorder) سلول های بنیادی خونساز (hematopoietic stem cells) نه تنها منجر به افزایش تعداد سلول های میلوئید بلکه سلول های اریتروئید و پلاکت ها در خون محیطی و هایپرپلازی میلوئید (myeloid hyperplasia) در مغز استخوان می گردد. به طور کلی، این بیماری بر خون محیطی و مغز استخوان تاثیر می گذارد.
در CML، یک تغییر ژنتیکی در نسخه اولیه (نابالغ) سلولهای میلوئیدی – سلول‌هایی که گلبول‌های قرمز خون، پلاکت‌ها و بسیاری از انواع گلبول‌های سفید (به جز لنفوسیت‌ها) را می‌سازند، رخ می‌دهد. این تغییر یک ژن غیر طبیعی به نام BCR-ABL را تشکیل می‌دهد که سلول را به سلول CML تبدیل می‌کند. سلولهای لوسمی رشد می‌کنند و تقسیم می‌شوند، در مغز استخوان تجمع می‌یابند و به خون می‌ریزند. با گذشت زمان، سلول‌ها می‌توانند در سایر قسمت‌های بدن از جمله طحال نیز مستقر شوند. لوسمی مزمن میلوئیدی یک سرطان خون با رشد نسبتاً آهسته است اما می‌تواند به یک لوسمی حاد با رشد سریع تبدیل شود که درمان آن سخت است.
CML در سه مرحله پیشرفت می کند: مزمن، شتاب و بلاستی یا سرطانی. در مرحله مزمن بیماری، سلولهای بالغ تکثیر می شوند. در مرحله شتاب، ناهنجاری های اضافی سیتوژنتیک رخ می دهد. در مرحله بلاستی، سلولهای نابالغ به سرعت تکثیر می شوند. تقریباً 85 ٪ازبیماران در مرحله مزمن تشخیص داده می شوند و سپس پس از 3-5 سال به مراحل شتاب و سرطان می روند. تشخیص CML بر اساس یافته های هیستوپاتولوژیک (آسیب شناسی بافتی) در خون محیطی و کروموزوم فیلادلفیا در سلولهای مغز استخوان انجام می شود. بیماران در مرحله مزمن ممکن است بدون علامت باشند یا ممکن است هر یک از علائم زیر را نشان دهند:
- خستگی
- کاهش وزن
- از دست دادن انرژی
- کاهش تحمل تحرک
- تب درجه پایین
- عرق بیش از حد ناشی ازمتابولیسم بالا
- تعداد گلبول های سفید خون (WBC) بالا
- اسپلنومگالی (بزرگی طحال)
- کاهش اشتها
- درد در ربع فوقانی سمت چپ شکم
- انفارکتوس طحال وکبد
علائم بیماری در مرحله شتاب عبارتند از:
- خونریزی
- درد استخوان
- تب
علائم بیماری در مرحله بلاست عبارتند از:
- افزایش کم خونی
- ترومبوسیتوپنی (کاهش پلاکت های خون)
- بازوفیلیا(افزایش بازوفیل های خون)
- افزایش رشد طحال با سرعت بالا
کروموزوم فیلادلفیا عامل تشخیص است
کروموزوم فیلادلفیا ، که یک ناهنجاری تشخیصی کاریوتیپی برای لوسمی میلوژن مزمن است ، نتیجه جابجایی متقابل 22q به 9q است .این جابجایی یک انکوژن به نام ABL را از بازوی طولانی کروموزوم 9 به یک منطقه خوشه ای از نقطه شکست (BCR) در بازوی طولانی کروموزوم 22 متصل می کند. انکوژن ABL پروتئین کیناز تیروزین را رمزگذاری می کند. ژن نوترکیب BCR/ABL حاصل پروتئین کایمریک قطعه با فعالیت تیروزین کیناز قوی را رمزگذاری می کند. بیان این پروتئین منجر به توسعه بیماری CML می شود. وجود بازآرایی BCR/ABL ، مشخصه CML است، اگرچه این باز آرایی نیز در سایر بیماری ها شرح داده شده است.
"PCR"، آزمايشى فوق حساس است كه بر روى سلول هاى لوسمى، در جستجوى ژن BCR-ABL انجام مى شود. بر روى نمونه هايى از خون و مغز استخوان انجام می شود، و می تواند مقادير بسيار اندك از ژن BCR-ABL را (حتى زمانى كه پزشكان قادر به رد يابى و يافتن كروموزوم فيلادلفيا در سلول هاى مغز استخوان با انجام آزمايش هاى ديگر نشده اند)، رد گيرى و كشف نمايد. از "PCR" مى توان در تشخيص لوسمى ميلوئيدى مزمن کمک گرفت، همچنین بعد از درمان، براى جستجوى نسخه هايى از ژن BCR-ABL از آن استفاده می شود. وجود نسخه های (كپى) اين آنكوژن به آن معنا است كه لوسمى هنوز وجود دارد، حتى اگر با ميكروسكوپ هاى قوى هم سلول هاى لوسمى قابل مشاهده نباشند.
